De 50 belangrijkste competenties en vaardigheden (+ voorbeelden)

Tijdens een sollicitatie wordt er doorgaans ingegaan op de competenties en vaardigheden die gevraagd worden voor de openstaande functie. Het is dan handig om te weten waarin jij uitblinkt. We bekijken 50 belangrijke competenties en voorbeelden.

Wat zijn competenties?

Een competentie is een combinatie van kennis, vaardigheden en gedrag die je nodig hebt om een taak of functie effectief uit te voeren. Competenties zijn breder dan alleen vaardigheden. Het is niet alleen wat je doet, maar ook hoe en waarom je het doet.

Ze stellen je in staat om taken succesvol te voltooien en te voldoen aan de eisen van je werk, rol of functie. Dit klinkt misschien nog een beetje vaag en daarom hebben we een lijst opgesteld met de 50 belangrijkste competenties. Maar eerst gaan we dieper in op de term vaardigheden.

Wat zijn vaardigheden?

Een vaardigheid is het vermogen van iemand om specifieke taken of acties uit te voeren op basis van kennis, ervaring, training of aangeboren talenten. Vaardigheden kunnen worden aangeleerd en verder ontwikkeld door oefening, training of ervaring. Ze zijn meetbaar en kunnen worden waargenomen en geëvalueerd.

Vaardigheden kun je indelen in:

• Praktische of technische vaardigheden: hard skills
• Persoonlijke vaardigheden: soft skills

Waar technische vaardigheden vaak noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van specifieke taken, zijn zachte vaardigheden cruciaal voor het effectief werken in teams, het opbouwen van relaties en het aanpassen aan veranderende omstandigheden.

Praktische vaardigheden: hard skills

Hard skills zijn specifieke, meetbare vaardigheden die vaak worden verworven door middel van formele educatie, training of praktijkervaring. Ze zijn technisch van aard en kunnen gemakkelijk worden geëvalueerd en gekwantificeerd.

Denk bijvoorbeeld aan digitale vaardigheden, boekhouden, grafisch ontwerpen of het kunnen spreken in een vreemde taal.

Persoonlijke vaardigheden: soft skills

Soft skills zijn persoonlijke en communicatieve vaardigheden die bepalen hoe je omgaat met anderen en je werk verricht. Ze zijn vaak minder tastbaar en moeilijker te meten dan hard skills, maar zijn cruciaal voor professioneel en persoonlijk succes. Denk bijvoorbeeld aan:

• Communicatieve vaardigheden
• Interpersoonlijke vaardigheden
• Leiderschapsvaardigheden
• Sociale vaardigheden
• Commerciële vaardigheden
• Cognitieve vaardigheden
• Conceptuele vaardigheden
• Didactische vaardigheden

Waar je goed in bent, hangt vaak samen met je karaktereigenschappen. Ben je bijvoorbeeld extravert dan ben je van nature ook vaak wat beter in communicatie.

Verschil competenties en vaardigheden

Competenties worden meestal gezien als vaardigheden, toch is het begrip wat ruimer. Als je de juiste competenties hebt voor een specifieke functie, dan beschik je over de juiste:

• Vaardigheden
• Kennis
• Persoonlijke kwaliteiten/ gedrag

Vaardigheden zijn dus een onderdeel van competenties. In onderstaande afbeelding staat een handig voorbeeld dat het verschil uitlegt.

Verschil competenties en kernkwaliteiten

Een kernkwaliteit is een positieve eigenschap die je bezit, zoals bijvoorbeeld bescheidenheid of geduld. Kernkwaliteiten en competenties zijn nauw met elkaar verbonden.

Door je kernkwaliteiten te kennen, kun je beoordelen of je in staat bent een bepaalde competentie of vaardigheid te verwerven. Bijvoorbeeld: je bent bescheiden (kernkwaliteit) en daardoor kun je zeer waarschijnlijk de competenties luisteren en behulpzaamheid snel ontwikkelen.

Anderzijds, als je jouw competenties kent, kun je de onderliggende kwaliteiten identificeren die daaraan ten grondslag liggen. Bijvoorbeeld: je kunt goed luisteren (competentie) en dat komt doordat je bescheiden (kernkwaliteit) bent.

50 Voorbeelden van competenties en vaardigheden

Hieronder vind je de 50 belangrijkste werkgerelateerde competenties met voorbeeldvragen die je over desbetreffende competentie of vaardigheid kunt verwachten tijdens een sollicitatie. Je kunt deze lijst ook gebruiken om je kwaliteiten te benoemen.

Achter iedere link beschrijven we de capaciteit in detail en hoe je die specifieke vaardigheid kunt ontwikkelen.

Competentie/ vaardigheid	Betekenis	Voorbeeldvraag
Aanpassingsvermogen	Eenvoudig kunnen aanpassen aan veranderende omgevingen, taken, verantwoordelijkheden of mensen	Heb je onlangs werkzaamheden gedaan die buiten je functieprofiel vielen? Waarom deed je dat? Wat was het resultaat?
Ambitieus	Het streven hebben om veel te bereiken	Wat is het laatste doel dat jij jezelf hebt gesteld en heb je het doel gehaald?
Accuraat	Zorgvuldig en stipt handelen, gericht op het voorkomen van fouten	Noem een voorbeeld van de laatste keer dat jij nauwkeurig moest werken.
Analytisch vermogen	Complexe informatie begrijpen. Snel verbanden kunnen leggen en de juiste conclusies trekken.	Geef een voorbeeld van een situatie waarin een probleem meerdere oorzaken had. Hoe ben je daar achter gekomen?
Assertief	Je kunt goed voor jezelf opkomen, zonder dat je daarbij over de ander heenloopt.	Benoem een situatie waarin je voor jezelf moest opkomen. Hoe voel jij je daarbij?
Authentiek	Origineel en echt zijn in je denken en doen	Heb je weleens een idee van een collega gestolen? Waarom heb je dat gedaan?
Beoordelen	Mogelijkheden tegen elkaar afwegen en op basis daarvan tot realistische beoordelingen en keuzes komen	Noem een voorbeeld waarbij je beoordelingsvermogen niet zo goed was.
Beslissen/ besluitvaardig	Tot een afweging en besluit komen	Heb je wel eens een beslissing genomen die je achteraf als onjuist hebt beschouwd? Hoe kwam dat?
Betrokkenheid	Je voelt je verbonden met de organisatie waarvoor je werkt en het werk dat je doet	Hoe uit jij je betrokkenheid in een organisatie?
Betrouwbaarheid	Nakomen van gemaakte afspraken en de consequenties ervan aanvaarden	Ben je weleens bepaalde afspraken niet nagekomen? Waar lag dat precies aan?
Coachen	Gesprekspartner zijn en ondersteunen van anderen in de uitoefening van het werk	Ben jij weleens een coach geweest voor iemand anders. Hoe ging je dat af?
Collegialiteit	Je helpt collega’s en ondersteunt hen wanneer dat nodig is en je houdt rekening met hun behoeften en belangen	Noem de laatste keer dat jij collegiaal bent geweest.
Communiceren	De essentie in heldere taal overbrengen zodat deze begrepen wordt	Heb je wel eens een punt gemaakt in een vergadering waardoor anderen over de streep getrokken werden voor een bepaalde beslissing? Vertel eens hoe dat verliep.
Controleren	Nagaan of eigen of andermans handelingen of producten voldoen	Hoe vaak controleer jij je slides voordat je een presentatie moet houden?
Creativiteit	Bedenken van nieuwe werkwijzen en oorspronkelijke oplossingen. Out-of-the-box denken.	Nieuwe oplossingen ontstaan vaak in een groep. Wat is jouw ervaring daarmee? Wat was jouw inbreng in een dergelijke groep?
Creëren	Met nieuwe ideeën, benaderingen of oplossingen komen	Wat is het laatste dat jij hebt gemaakt? Denk aan een presentatie, idee of product.
Delegeren	Bevoegdheden en verantwoordelijkheden toedelen aan de juiste personen	Noem eens een situatie waarbij je het lastig vond zaken uit handen te geven. Waarom was dat zo?
Diplomatiek of tactvol	Vermogen om belangen van anderen te herkennen, in te schatten en hierop tactvol in te spelen	Hoe belangrijk vindt jij diplomatiek zijn?
Doorzettingsvermogen	Vasthouden aan je idee of actie en pas stopt als je je doel hebt bereikt	Wat is het laatste waar je trots op bent geweest? Hoelang duurde het voordat dit het geval was?
Durven	Het aangaan van risico’s voor een bepaald doel	Op welk terrein heb je wel eens een beslissing genomen waarvoor je eigenlijk te weinig informatie of kennis bezat? Hoe heeft dit uitgepakt?
Engelse taalvaardigheid	Het professioneel kunnen lezen, schrijven, spreken en luisteren in het Engels	Wat is je Engelse taalniveau?
Empathisch	Makkelijk kunnen inleven in anderen	Wat is de laatste keer dat je iemand hebt geholpen? Hoe had je door dat die persoon geholpen wilde worden?
Flexibel reageren	Iets anders doen dan je gewend bent of van plan was, als de situatie dat vraagt	Noem een voorbeeld van dat je moest afwijken van je oorspronkelijke plan. Hoe vond je dat om te doen?
Functioneren onder spanning	Effectief zijn in situaties waarin druk bestaat, bijvoorbeeld tijdsdruk, risico, emoties	Hoe werk je onder druk? Hoe stressbestendig ben je?
Gedisciplineerd	Ordelijk en volgens de regels handelen	Wat vind je ervan als iemand net even buiten de regels om zaken regelt?
Helpen	Inzet en middelen bieden voor het bereiken van doelen van ander(en)	Hoe bereid ben je om collega’s te helpen?
Initiatief nemen	Uit zichzelf handelen; kansen gebruiken; iets ondernemen, ook als dit risico met zich meebrengt	Wat is de laatste keer dat jij een project bent gestart zonder dat iemand er om vroeg?
Innoveren	Omzetten van nieuwe en originele ideeën in producten en diensten	Heb je weleens iets innovatiefs gedaan?
Inspireren	Enthousiasme wekken door in te spelen op de waarden, idealen en aspiraties van anderen	Wanneer heb je iemand of een groep voor het laatst enthousiast gemaakt?
Integer	Handhaven van sociale en ethische normen in het werk, ook als de verleiding of druk groot is	Heb je in je werk wel eens je principes moeten loslaten? Waarom gebeurde dat?
Klantgerichtheid	Onderzoeken van de wensen en behoeften van de klant en in dit perspectief denken en handelen	Je hebt vast wel te maken gehad met lastige of onredelijke klanten. Geef een voorbeeld van een situatie die je hebt meegemaakt. Hoe heb je gehandeld? Wat was het resultaat? Wat zou je de volgende keer anders doen?
Leiderschap	Randvoorwaarden scheppen en mensen motiveren, zodat resultaten bereikt worden	Noem een voorbeeld waaruit jouw leiderschap blijkt. Wat vind je het moeilijkste aan leidinggeven?
Loyaal	Zich voegen naar het beleid en de belangen van de organisatie en de groep waarvan men onderdeel uitmaakt	Wat vind je ervan als een collega niet loyaal is naar de organisatie?
Luisteren	Aandacht en ruimte geven aan gesprekspartners, belangrijke boodschappen kunnen oppikken	Beschrijf een situatie waarin je het gevoel had dat je gesprekspartner iets anders zei dan hij/zij eigenlijk bedoelde. Wat heb je gedaan?
Mondeling communiceren	In mondeling contact anderen begrijpen en begrepen worden	Ben je introvert of extravert? Heb je hier weleens last van?
Netwerken	Relaties opbouwen, in standhouden en benutten	Vind jet het leuk om naar events te gaan om nieuwe mensen te leren kennen?
Onderhandelen	Tot overeenstemming komen vanuit verschillende standpunten, argumenten en/of belangen	Heb je weleens onderhandelt over een aankoop? Waarom niet?
Ondernemerschap	Kansen signaleren en deze inzetten voor de organisatie	Beschrijf een situatie waarin je succesvol een doel hebt gerealiseerd dat je jezelf had gesteld. Hoe heb je dat aangepakt? Wat heb je ervoor gedaan en wat ervoor gelaten?
Oplossingsgericht	Oplossingsgericht werken is het zelfstandig toewerken naar een oplossing voor een probleem	Hoe heb je een recent probleem opgelost?
Organiseren	Inzetten van mensen en middelen zodanig inzetten dat doelen effectief worden bereikt	Heb je wel eens een evenement georganiseerd? Wat was jouw rol en hoe ging je dat af?
Organisatiesensitief	Je hebt voelsprieten voor hoe een organisatie feitelijk werkt	Wat is je ervaring in het werken in een grote corporate?
Overtuigen	Anderen overtuigen zodanig dat zij, na aanvankelijke twijfels er mee instemmen	Geef een voorbeeld van een situatie waarin je iemand succesvol hebt overtuigd van je gelijk.
Plannen	Effectief en gestructureerd bepalen welke tijd, middelen en inzet nodig zijn om doelen te halen	Beschrijf eens een situatie of taak waarin je een project management rol hebt gehad. Hoe verging het je?
Resultaatgericht	Gedrag gericht op het realiseren van voorafgestelde doelen	Welke resultaten heb je het afgelopen jaar bereikt? Wat waren je aanvankelijke doelen? Waarom heb je ze wel of niet gehaald?
Reflecteren	Het terugkijken op je eigen ervaringen en gedragingen om nieuwe inzichten te krijgen	Wanneer heb je voor het laatst aan zelfreflectie gedaan? Wat was daarvan de uitkomst?
Samenwerken	Je inzetten om met anderen resultaten te bereiken en daarmee bij te dragen aan een gezamenlijk doel	Is het wel eens voorgekomen dat het belang van een groep waarmee je werkte anders was dan jouw belang? Wat heb je toen gedaan?
Schriftelijk communiceren	In schriftelijk contact anderen begrijpen en begrepen worden	Wat is de laatste keer dat je een document hebt gemaakt.
Sensitief/ inlevingsvermogen	Gevoelens, houding en motivatie van anderen onderkennen en daarvoor open te staan	Noem een voorbeeld van een keer dat jij doorhad wat er bij iemand speelde zonder dat de persoon dat zelf aangaf.
Stressbestendig	Effectief blijven presteren onder tijdsdruk, bij tegenslag, teleurstelling of tegenspel, kalm en in het belang van de zaak reageren	Wanneer heb je voor het laatst stress ervaren? Wat heb je toen gedaan? Met welk resultaat?
Volhouden	Doorzetten, ook bij tegenslag. Gekozen aanpak nastreven totdat het doel bereikt is, of beredeneerd hiervan afwijken	Noem eens een situatie waarin je voet bij stuk hebt gehouden. Hoe is dit uitgepakt?
Zelfbeheerst	Het voorkomen van escalaties en controle hebben over de eigen emoties	Noem een voorbeeld van een situatie waarin jij enorm kwaad was. Hoe ben je hiermee omgegaan?
Zelfstandig werken	Je bent in staat je werk te doen zonder hulp of toezicht van anderen	Noem een voorbeeld waarin je zelfstandig werken moeilijk vond.
Zelfsturing en ontwikkeling	Lering trekken uit ervaringen en het eigen ontwikkelingsproces sturen	Noem een persoonlijke ontwikkelingspunt waar jij het komende jaar aan wilt werken.

Vaardigheden per sector en functie

Gewenste vaardigheden variëren sterk per sector en functie. Vaardigheden van leraren bestaan bijvoorbeeld uit kennis overbrengen, een klas kunnen inspireren maar ook in staat zijn om een veilige en stimulerende leeromgeving te creëren.

En bij belangrijke vaardigheden in de zorg kun je denken aan klinische vaardigheden en zorgzaamheid.

Vaak zul je ook overlap zien in bepaalde vaardigheden die in bijna alle beroepen van pas komt. Denk bijvoorbeeld aan communicatieve vaardigheden en creatief kunnen nadenken.

Bekijk goed welke vaardigheden in jouw sector en functie van belang zijn. Zo weet je wat van belang is bij een sollicitatie of om een volgende stap te zetten in je carrière.

Vaardigheden op je cv

Vaardigheden op je cv zijn zeer belangrijk. Hiermee toon je namelijk aan dat je de juiste expertise hebt die nodig is voor de openstaande functie.

Bekijk goed welke vaardigheden worden genoemd in de vacaturetekst en laat deze terugkomen op je cv. Benoem concrete voorbeelden binnen je werkervaring sectie en je persoonlijk profiel.

Digitale vaardigheden en technische vaardigheden worden steeds belangrijker voor de meeste beroepen. Som deze net zoals je taalvaardigheden op in een makkelijk scanbaar rijtje.

Uit onderzoek blijkt dat ook persoonlijke competenties steeds belangrijker worden voor recruiters. Vergeet dus niet om ook de belangrijkste persoonlijke eigenschappen op je cv te vermelden.

Vaardigheden op LinkedIn

Zet al je vaardigheden ook op LinkedIn. Vaardigheden spelen een belangrijke rol binnen LinkedIn omdat ze mede jouw plek in de zoekresultaten bepalen.

Als jouw vaardigheden vaak worden onderschreven, is de kans groter dat jij hoog scoort op LinkedIn. Wat betekent dat je sneller wordt gevonden door recruiters.

Maar er is nog een ander groot voordeel. Als jij solliciteert op een bepaalde functie en de werkgever bekijkt jouw LinkedIn profiel dan kunnen ze direct zien in hoeverre jij bepaalde vaardigheden ook daadwerkelijk beheerst.

21e-eeuwse vaardigheden

De maatschappij verandert door technologie en digitalisering in hoog tempo naar een kennis- en netwerksamenleving.

Bij steeds meer type werk is het gebruik van computers en ict essentieel. De ontwikkeling van AI, digitalisering en technologie gaat bovendien steeds sneller en dat maakt onze samenleving dynamischer en flexibeler.

Doordat steeds meer werk geautomatiseerd wordt en robots en AI bepaalde banen overnemen zal er in de toekomst meer behoefte zijn aan werknemers met 21e-eeuwse vaardigheden.