Steeds maar doorrennen en niet achterom kijken. We maken ons er allemaal schuldig aan. Hoe kun je ervoor zorgen dat je bewuster leeft en werkt? Reflecteren en zelfreflectie is een krachtig instrument voor persoonlijke groei, maar alleen als het effectief gebeurt.
Helaas gaan veel mensen door de bewegingen van zelfreflectie zonder echt er iets uit te halen. Als je je in deze situatie bevindt, wanhoop dan niet. Er zijn manieren om zelfreflectie effectiever te maken en er het meeste uit te halen.
Inhoudsopgave
Wat is zelfreflectie?
Zelfreflectie is een proces van terugkijken op je eigen ervaringen en gedragingen om nieuwe inzichten te krijgen en in de toekomst betere keuzes te maken. Het kan een enorm nuttig hulpmiddel zijn voor persoonlijke groei en ontwikkeling, maar alleen als het effectief gebeurt.
Doel van reflectie
Het doel van reflectie is het bewust bekwaam handelen.
- Weten wat je doet
- Hoe je het doet
- Waarom je het doet
- Wat de gevolgen van je handelen zijn
Wat levert het op?
Waarom zou je geregeld aan (zelf)reflectie moeten doen?
- Bewustwording. Reflectie is het bewust worden van ervaringen. Het maakt je bewust van de redenen waarom je iets doet. Deze onbewuste kennis wordt door je bewustwording gemakkelijker bruikbaar in toekomstige omstandigheden. Tijdens het reflectieproces communiceer je deze stilzwijgende kennis aan anderen, zodat ook zij ervan kunnen profiteren. Met andere woorden, je leert en groeit van situaties als je de tijd neemt om er later over na te denken.
- Heroverwegen. Door dit te doen kun je je oorspronkelijke veronderstellingen, gedachten en opvattingen over de zaak in twijfel trekken. Misschien zie je het zelfs vanuit een heel ander perspectief. Wat ga je de volgende keer anders doen?
Verschil tussen zelfreflectie, reflecteren en evalueren?
Reflectie, zelfreflectie en evalueren zijn termen die vaak door elkaar gebruikt worden, maar ze betekenen niet allemaal hetzelfde.
Wat zijn de verschillen?
| Zelfreflectie | Reflectie | Evaluatie | |
|---|---|---|---|
| Wat? | Eigen handelen | Een situatie | Een project |
| Met wie? | Alleen of met een begeleider | Alleen of gezamenlijk | Alleen of gezamenlijk |
| Hoe? | Vragen stellen over je handelen | Achterhalen van je motivatie en handelingen | Vergelijken van verwachting en resultaat |
| Doel | Leerdoelen opstellen om je gedrag te verbeteren in een vervolg situatie | Leerdoelen opstellen om je gedrag te verbeteren in een vervolg situatie | Conclusies trekken voor het volgende project |
Tips voor effectieve zelfreflectie
Hier zijn 3 belangrijke tips voor effectieve zelfreflectie:
1. Wees eerlijk tegen jezelf
De eerste stap naar effectieve zelfreflectie is om eerlijk te zijn tegen jezelf. Dit betekent eerlijk zijn over zowel je successen als je mislukkingen. Het is gemakkelijk om je alleen te richten op de negatieve aspecten van ons leven, maar het is belangrijk om te onthouden dat zelfreflectie gaat over het leren van onze fouten, zodat we het in de toekomst beter kunnen doen.
Besteed evenveel aandacht aan de zaken die wel goed gaan. Dit is namelijk een hele fijn manier om jezelf (en je team) te motiveren.
2. Maak tijd vrij voor reflectie
Zelfreflectie is niet iets dat in een paar minuten gedaan kan worden. Het vereist dat je wat tijd neemt om echt na te denken over je ervaringen en wat je ervan geleerd hebt.
Reserveer dus elke dag of elke week wat tijd speciaal voor reflectie. Zet je telefoon uit, sluit de deur van je kantoor, en gun jezelf wat ononderbroken tijd te denken.
Binnen een agile werkproces waarin sprints worden gedaan van 2 of 3 weken wordt aan het eind van iedere sprint een retrospective gehouden. Dit is het moment waarop het gehele team een uur gezamenlijk terugblikt op de sprint en bekijkt wat er goed en minder goed ging. Een zeer effectieve manier om gezamenlijk sterker te worden en beter te gaan samenwerken.
3. Wees specifiek
Als je nadenkt over je ervaringen, wees dan zo specifiek mogelijk. Dit betekent dat je zowel de goede als de slechte aspecten van je gedrag identificeert.
Als je bijvoorbeeld nadenkt over een recente vergadering, denk dan niet alleen aan de vraag of die goed of slecht verliep. Denk na over wat er specifiek goed ging en wat specifiek beter had gekund.
Formuleer welke acties je kunt ondernemen om onwenselijk gedrag of uitkomsten de volgende keer te voorkomen.
Modellen reflecteren
Er zijn veel modellen die je helpen om te reflecteren. Het meeste bekende is het STARR model.
Met het de Starr-methode kijk je naar je activiteit, je acties en het resultaat ervan.
De methode werkt in 5 stappen:
- Situatie
- Taak
- Actie
- Resultaat
- en reflectie
Tijdens sollicitaties wordt dit model ook veel gebruikt.
Bekijk verschillende andere modellen die je kunt gebruiken om te reflecteren.
Maak een plan
Als je eenmaal hebt nagedacht over je ervaringen en verbeterpunten hebt vastgesteld, is het belangrijk om een plan te maken voor hoe je je gedrag in de toekomst gaat veranderen.
Zonder plan is het maar al te gemakkelijk om terug te vallen in oude gedragspatronen. Neem dus de tijd om maak een concreet plan voor hoe je het in de toekomst anders gaat doen.
Dit kan inhouden dat je
- specifieke doelen stelt
- dagelijkse routine verandert
- of iets anders dat je helpt de veranderingen door te voeren die je wilt zien
Het maken van een plan zal je helpen je aan je overwegingen en blijvende veranderingen in je leven aan te brengen.
Regelmatige zelfreflectie kan een krachtig hulpmiddel zijn voor je persoonlijke ontwikkeling. Maar het is belangrijk om ervoor te zorgen dat je het effectief doet. Door eerlijk te zijn tegen jezelf, tijd te maken voor reflectie, en specifiek te zijn.
