Sterke sociale vaardigheden zijn essentieel voor succes op de werkvloer. Ze bevorderen niet alleen een positieve werksfeer, maar dragen ook bij aan betere samenwerking, verhoogde productiviteit en persoonlijke groei. Lees wat sociale vaardigheden concreet inhouden, wat het voor jou betekent en hoe je eraan kunt werken.
Inhoudsopgave
Wat zijn sociale vaardigheden?
De betekenis van sociale vaardigheden is het vermogen om goed om te gaan met andere mensen. Het is een verzameling van competenties die bepalen hoe goed je zelf communiceert en hoe effectief je reageert op anderen.
We spreken ook wel van de Engelse term social skills.
Een synoniem is interpersoonlijke vaardigheden: de vaardigheden die je hebt om van persoon tot persoon te communiceren.
Sociale vaardigheden leren is een onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling van mensen. Door opvoeding leren de meeste kinderen om rekening te houden met anderen en om hun emoties te beheersen. Denk aan conflicten oplossen, je gevoelens uiten en luisteren naar anderen.
Waarom zijn sociale vaardigheden belangrijk?
Sociale vaardigheden zijn cruciaal op het werk omdat ze de basis vormen voor effectieve communicatie, samenwerking en het opbouwen van relaties. Hier zijn een aantal redenen waarom ze belangrijk zijn:
- Verbeteren van samenwerking. Sociale vaardigheden helpen je om effectief samen te werken met collega’s, managers en klanten. Dit leidt tot een betere werksfeer en verhoogt de productiviteit van het team.
- Effectieve communicatie. Door goede sociale vaardigheden kun je je ideeën duidelijk en respectvol overbrengen, wat essentieel is voor het delen van informatie en het oplossen van problemen.
- Conflictoplossing. Op de werkvloer ontstaan vaak conflicten. Het hebben van sociale vaardigheden stelt je in staat om rustig en diplomatiek te reageren, wat helpt bij het oplossen van conflicten zonder dat ze escaleren.
- Netwerken en relaties opbouwen. Goede sociale vaardigheden helpen bij het creëren van waardevolle professionele relaties. Dit is niet alleen belangrijk voor je huidige werk, maar ook voor toekomstige carrièremogelijkheden.
- Vergroten van werkplezier en welzijn. Wanneer je goed met anderen kunt omgaan, voel je je vaak meer op je gemak op het werk. Dit kan leiden tot een hogere mate van werkgeluk en minder stress.
Kortom, sociale vaardigheden maken het mogelijk om effectiever, plezieriger en succesvoller te werken. Ze zijn essentieel voor iedereen die zich verder wil ontwikkelen in hun carrière.
Sociale vaardigheden: een overzicht
Welke competenties vallen onder sociale vaardigheden? Veel soft skills zijn sociale competenties. Onderstaande lijst is niet compleet, maar omvat de meeste competenties die allemaal bijdragen aan je social skills op het werk.
| Luisteren | Je doet je best om te begrijpen wat iemand anders probeert te zeggen en onthoudt wat mensen eerder tegen je verteld hebben |
| Inlevingsvermogen | Je kunt je verplaatsen in de belevingswereld van anderen, ook al ben je het niet met ze eens |
| Samenwerken | Je kunt met andere mensen in een team werken |
| Aanpassingsvermogen | Je bent in staat om flexibel te reageren op veranderingen in je omgeving, ook als mensen iets onverwachts doen |
| Assertiviteit | Je kunt je grenzen aangeven |
| Helpen | Je hebt het door als iemand hulp nodig heeft en onderneemt actie om te helpen |
| Communiceren | Je kunt duidelijk maken wat je bedoelt te zeggen |
| Onderhandelen | Je kan afspraken maken met anderen en compromissen sluiten |
| Omgevingsbewustzijn | Je bent niet alleen met jezelf bezig en let op wat de mensen om je heen doen |
| Zelfbeheersing | Je kunt je eigen emoties onder controle houden om conflicten te voorkomen |
| Conflictoplossing | Als er toch een conflict ontstaat, kun je door te praten een oplossing vinden. Dit noemen we ook wel diplomatiek zijn |
| Collegialiteit | Je houdt rekening met de wensen van je collega’s |
| Klantgerichtheid | Je houdt rekening met de wensen van klanten |
Klik op de links om meer te leren over deze sociale competenties en hoe je eraan kunt werken.
Lees ook over communicatieve vaardigheden.
Voorbeelden sociale vaardigheden
Bekijk onderstaande concrete voorbeelden van sociale vaardigheden en wat je zelf kunt doen om ze te verbeteren.
Actief luisteren
Actief luisteren is een van de belangrijkste sociale vaardigheden. In plaats van enkel te wachten totdat de ander klaar is met praten om je eigen gedachten te delen, kun je door actief luisteren laten zien dat je betrokken en geïnteresseerd bent. Dit vergroot niet alleen de onderlinge verbondenheid, maar zorgt ook voor effectievere communicatie.
Voorbeeld:
- Standaard: “Dat klinkt interessant, maar ik denk dat we eerst deze taak moeten afmaken.”
- Verbeterd: “Ik hoor je zeggen dat dit project veel potentieel heeft. Laten we eerst de huidige taak afronden, zodat we daarna met volle aandacht aan dit nieuwe idee kunnen werken.”
In dit voorbeeld herhaalt de spreker wat de ander heeft gezegd, toont begrip en biedt een praktische oplossing voor het probleem. Dit bevordert niet alleen de communicatie, maar toont ook aan dat je het standpunt van de ander serieus neemt.
Feedback geven en ontvangen
Feedback is essentieel voor groei, zowel persoonlijk als professioneel. Het geven van eerlijke, constructieve feedback zonder de ander te ontmoedigen, is een kunst die veel kan bijdragen aan een gezonde werkrelatie. Evenzo is het ontvangen van feedback een belangrijke vaardigheid om je eigen werk en houding te verbeteren.
Voorbeeld:
- Feedback geven: “Ik merk dat je vaak de tijd overschrijdt tijdens vergaderingen. Misschien kunnen we een striktere tijdsplanning aanhouden om ervoor te zorgen dat iedereen zijn input kan geven zonder tijdsdruk.”
- Feedback ontvangen: “Bedankt voor je feedback. Ik zal proberen mijn tijd beter te beheren zodat de vergadering efficiënter verloopt.”
In beide gevallen wordt de feedback op een positieve manier overgebracht en ontvangen, wat leidt tot een open en productieve communicatie.
Lichaamstaal en non-verbale communicatie
Onze lichaamstaal spreekt vaak luider dan onze woorden. Hoe je je gedraagt, hoe je je handen en ogen gebruikt, en de manier waarop je je gezicht uitdrukt, kunnen allemaal invloed hebben op hoe je overkomt bij anderen.
Voorbeeld:
- Standaard: Iemand zegt iets terwijl je met je armen over elkaar zit en geen oogcontact maakt. Dit kan overkomen als ongeïnteresseerd of zelfs onbeleefd.
- Verbeterd: Tijdens een gesprek maak je oogcontact, houd je je handen ontspannen en knik je af en toe om te laten zien dat je aandachtig luistert.
In dit verbeterde voorbeeld wordt bewust gewerkt aan de lichaamstaal om een meer open en betrokken houding uit te stralen.
Aansluiten bij emoties
Het tonen van empathie is een belangrijke vaardigheid in de sociale communicatie op het werk. Wanneer collega’s zich gestrest of gefrustreerd voelen, kan het helpen om begrip te tonen voor hun emoties en ze gerust te stellen.
Voorbeeld:
- Standaard: “Je hebt de deadline niet gehaald, dat is niet goed.”
- Verbeterd: “Ik merk dat je het lastig vindt om de deadline te halen. Is er iets wat ik kan doen om je te helpen of de werkdruk te verlichten?”
In het verbeterde voorbeeld wordt er niet alleen aandacht besteed aan de prestatie, maar ook aan de emotionele toestand van de collega. Dit maakt het gesprek minder confronterend en bevordert samenwerking.
Sociale vaardigheden leren en autisme
Hoewel je veel leert door je opvoeding, is het niet te laat als je volwassen bent. Sociale vaardigheden leren gaat vooral om je bewust worden van je eigen gedrag en hoe anderen jou waarnemen.
Daarnaast bestaan er ongeschreven regels, etiquette en omgangsvormen. Bovendien kunnen die verschillen per situatie én per bedrijf, dus je bent nooit klaar met leren.
Er bestaan veel misverstanden over autisme en sociale vaardigheden. Autistische mensen verwerken informatie anders en daardoor komt hun sociale gedrag anders over.
Werkgevers die zich hier bewust van zijn, kunnen met wat aanpassingen autistische werknemers ondersteunen. Het gaat vooral om duidelijke communicatie en het expliciet maken van ongeschreven regels. Ook voor collega’s zonder autisme is dit in veel werksituaties wel zo prettig.
Heb je zelf autisme en wil je jouw sociale vaardigheden verbeteren? Onder het volgende kopje vind je algemene tips over bewustwording en leren. Wat daarnaast helpt is om iemand te hebben waaraan je vragen kunt stellen over sociale regels en omgangsvormen. Dit kan iemand in je eigen omgeving zijn of een vertrouwenspersoon op je werk.
5 Tips om te werken aan je sociale vaardigheden
Hoe kun je sociale vaardigheden leren of verbeteren? Bekijk 5 tips die je kunt doen op je werk en in je dagelijks leven.
1. Feedback vragen
Een gebrek aan sociale vaardigheden ligt meestal aan blinde vlekken. De meeste mensen zijn niet met opzet bot, onbeleefd of overlastgevend, maar zijn zich er niet bewust van.
Vaak voelen mensen niet de ruimte om anderen aan te spreken op hun gedrag. Daardoor kan een gebrek aan zelfkennis blijven bestaan.
Vraag aan mensen die je vertrouwt of ze je feedback willen geven op je sociale gedrag. Dit is de meest effectieve manier om je bewust te worden van je sociale vaardigheden.
2. Mensenkennis vergroten
Om goed te kunnen communiceren met mensen, moet je snappen hoe ze in elkaar zitten. Niet iedereen is hetzelfde, maar er zijn genoeg wetenschappelijke inzichten die in het algemeen van toepassing zijn.
Dit gaat onder andere over begrijpen dat mensen niet altijd zeggen wat ze denken, non-verbale communicatie herkennen en snappen hoe je jouw eigen communicatie moet aanpassen om je boodschap goed over te brengen.
Lees meer over mensenkennis ontwikkelen.
3. Oefenen met gesprekken
Als je iets nieuws geleerd hebt over sociaal gedrag, moet je die kennis wel in de praktijk brengen om het echt te leren.
Oefen je gespreksvaardigheden daarom zoveel mogelijk in het echte leven. Stel bijvoorbeeld bewust open vragen tijdens een gesprek met een collega.
Als je moeite hebt met gesprekken gaande houden, kun je dat ook (anoniem) online oefenen door met mensen te chatten. Ook kun je zelfhulpboeken lezen die gaan over sociale vaardigheden, of juist informatieve boeken over psychologie en menselijk gedrag.
Daarnaast kun je veel cursussen en trainingen volgen om te werken aan specifieke sociale competenties.
4. Empathie ontwikkelen
Empathie is de vaardigheid om de gevoelens van anderen te begrijpen en te delen. Dit is essentieel voor het bouwen van sterke relaties op de werkvloer en daarbuiten. Empathie kan worden aangeleerd door jezelf in de schoenen van anderen te plaatsen en te proberen hun perspectief te begrijpen, vooral in moeilijke of emotionele situaties.
5. Geduld en volharding
Het ontwikkelen van sociale vaardigheden is een proces dat tijd kost. Het vergt geduld en doorzettingsvermogen om veranderingen in je gedrag aan te brengen. Wees niet te streng voor jezelf als het niet meteen perfect gaat. Het belangrijkste is dat je blijft oefenen en leren van elke ervaring.
