Omgevingsbewustzijn is een brede competentie waar veel bij komt kijken. Het is een vaardigheid die je kunt oefenen door je blik op de wereld te verbreden. Maar waar moet je beginnen? In dit artikel nemen we je mee in de competentie omgevingsbewustzijn. We leggen niet alleen uit wat het is, maar ook hoe je het ontwikkelt.
Inhoudsopgave
Wat betekent omgevingsbewustzijn?
De betekenis van omgevingsbewustzijn is dat je alert bent op wat er om je heen gebeurt. Je bent dus niet alleen met jezelf bezig. Bij het maken van beslissingen hou je rekening met anderen.
Synoniemen zijn ook wel:
- Omgevingsgericht
- Alert
- Attent
- Sensitief
Het tegenovergestelde van omgevingsbewust is egocentrisch.
Omgevingsbewustzijn is een term die gebruikt wordt in de ontwikkelingspsychologie.
Kinderen moeten op een gegeven moment doorkrijgen dat andere mensen ook een eigen belevingswereld hebben.
Ze leren ook dat hun eigen acties invloed hebben op hun omgeving.
In een professionele context gaat het niet alleen over bewustzijn van je directe omgeving (micro), maar ook de hele organisatie, je werkveld en de maatschappij (macro).
De competentie omgevingsbewustzijn is dus het hebben van een brede blik en bewustzijn van jouw aandeel in het grote geheel. Het is een persoonlijkheidskenmerk dat sommige mensen van nature hebben, maar je kunt het ook oefenen.
Competenties die onderdeel zijn van omgevingsbewustzijn:
- Oordeelsvorming of beoordelen
- Collegiaal
- Organisatiesensitief
- Interpersoonlijke sensitiviteit of inlevingsvermogen
Waarom is omgevingsbewustzijn belangrijk?
Als je in een organisatie werkt, moet je je bewust zijn van wat er om je heen en in je werkveld gebeurt.
Zo blijf je prettig om mee te werken én loop je niet achter op ontwikkelingen.
In een functie als leidinggevende of adviseur is omgevingsbewustzijn cruciaal.
De valkuil van omgevingsbewustzijn is teveel rekening willen houden met iedereen. Dit kan ontwikkeling tegenhouden. Je kunt helaas nooit iedereen tevreden houden.
Zeker in een rol met beslissingsbevoegdheid moet je veel omgevingsbewustzijn hebben, maar ook zelfstandig knopen kunnen doorhakken.
Wat is omgevingsbewust gedrag?
Sensitiviteit voor je omgeving is dus een belangrijke competentie, maar hoe weet je of je omgevingsbewust bent?
Dit zijn de kenmerken en het gedrag van omgevingsbewuste mensen:
- Breed geïnteresseerd en op de hoogte van het nieuws
- Houdt ontwikkelingen en trends in het vakgebied bij
- Weet wat er speelt onder collega’s
- Als eerste op de hoogte van ontwikkelingen in de organisatie
- Praat met veel verschillende mensen, niet alleen directe collega’s
- Heeft bij een nieuwe baan snel door hoe een organisatie werkt
- Alert op veranderingen
- Empathisch naar collega’s en staat klaar om te helpen
- Wijst op mogelijke consequenties bij het maken van beslissingen
- Kan goed verbanden leggen tussen schijnbaar ongerelateerde zaken
De paradox van omgevingsbewustzijn is dat egocentrische mensen hun eigen sensitiviteit overschatten.
Wie juist erg bezig is met zijn omgeving, heeft de neiging om te denken dat het nooit genoeg is.
Omgevingsbewustzijn competentie voorbeelden
Er zijn dus veel kenmerken en competenties die maken dat iemand omgevingsbewust is.
Maar hoe ziet het er in de praktijk uit?
Meer voorbeelden van omgevingsbewust gedrag op het werk:
- Je zit bovenop het nieuws van zowel binnen als buiten de organisatie. Anderen komen naar jou toe om vragen te stellen, omdat ze weten dat jij op de hoogte bent van de laatste ontwikkelingen.
- Tijdens een vergadering doe je aanvullingen op wat anderen vertellen, bijvoorbeeld als zij informatie missen of iets vertellen dat intussen achterhaald is.
- Bij het schrijven van een projectvoorstel, begin je met het in kaart brengen van stakeholders en hun belangen.
- Als je voorstellen doet, probeer je te bedenken wat mogelijke bezwaren van anderen zijn en bereid je mogelijke tegenargumenten voor.
Sollicitatievragen over omgevingsbewustzijn
Tijdens je sollicitatie zul je vragen krijgen over hoe omgevingsbewust jij bent.
Je kunt dan voorbeelden geven van je gedrag, zoals hierboven. Je kunt ook een anekdote vertellen over een situatie waarin jij omgevingsbewust gedrag liet zien.
Naar een competentie als omgevingsbewustzijn zal echter niet altijd direct gevraagd worden. Je wordt door middel van open vragen getest op je persoonlijke reacties op situaties op het werk.
Vragen die indirect gaan over je omgevingsbewustzijn:
- Hoe reageer als er veranderingen worden aangekondigd?
- Wat doe je als je een beslissing moet maken voor je hele team?
- Ben je gericht op details of op het grote geheel?
In je antwoord op dit soort vragen kun je indirect laten zien dat je omgevingsbewustzijn hebt. Gebruik altijd de STARR-methode om je anekdotes goed op te bouwen.
Omgevingsbewustzijn ontwikkelen
Denk je dat je nog moet werken aan je omgevingsbewustzijn? Dan zijn er kleine stappen die je kunt nemen met een grote impact.
Ook als je wil werken aan algemene zelfverbetering, is omgevingsbewustzijn een goede competentie om mee te beginnen.
Het kan overweldigend zijn om plotseling van alles tegelijk op de hoogte te blijven. Begin klein, bij de dingen die jou persoonlijk aangaan:
- Abonneer je op een vakblad (en laat de baas betalen)
- Ga naar congressen en volg webinars
- Zet een alert aan over nieuws dat te maken heeft met jouw vakgebied
- Lees op een vast moment van de dag het intranet van je organisatie
- Praat met collega’s kort na over vergaderingen, om te peilen wat hun meningen zijn
- Verdiep je in organisatiekunde
- Wees proactief als er iets gebeurt in je team waarbij jij kunt helpen
Als je eenmaal gewend bent om regelmatig bij te houden wat er om je heen gebeurt, kun je proberen om je blik breder te trekken.
Toon interesse in je collega’s, deel nieuwsartikelen die betrekking hebben op jullie werk, volg cursussen om je vaardigheden up to date te houden, en vooral: hou bij het maken van beslissingen rekening met alles wat je weet.
Eigenaar van sollicitatieplatform beaks.nl waar hij kandidaten helpt met solliciteren, werk en carrière. Lees meer.
