Met didactische vaardigheden leer je om beter informatie over te brengen en te communiceren. Ook als je geen docent bent, heb je didactische vaardigheden nodig op je werk. Hieronder leer je wat didactische vaardigheden precies zijn, wat je ermee kunt en hoe je ze kunt ontwikkelen.
Inhoudsopgave
Wat zijn didactische vaardigheden?
Je didactische vaardigheden zijn een verzameling van skills die je hebt waarmee je kennis en vaardigheden kunt aanleren aan andere mensen. Het gaat om een combinatie van communicatieve vaardigheden en het toepassen van je kennis over de manieren waarop mensen leren.
De betekenis van didactisch is onderwijskundig. Het woord komt van didactiek, wat onderwijskunde betekent. Onderwijskunde is de wetenschap van het overbrengen van kennis. Belangrijke kernvragen hierbij zijn:
- Hoe leren mensen?
- Hoe stimuleer je ze om te leren?
- Hoe structureer je het lesmateriaal?
Voorbeelden van didactische vaardigheden
Dit zijn voorbeelden van verschillende vaardigheden die bij didactiek komen kijken:
| Didactische vaardigheid | Voorbeeld |
| Communiceren | Je kunt je boodschap duidelijk overbrengen en vragen beantwoorden als je die krijgt |
| Presenteren | Je kunt op een geordende manier informatie presenteren en het ook nog boeiend houden |
| Organiseren en plannen | Je kunt een stappenplan maken met realistische leerdoelen en houdt overzicht op waar iemand in het leerproces is |
| Omgaan met leerstijlen | Je kunt je manier van communiceren aanpassen aan de persoon of het publiek waar je tegen praat |
| Motiveren | Je kunt mensen enthousiast maken voor een onderwerp en ze aansporen om te beginnen met een taak |
| Omgaan met weerstand | Als je te maken krijgt met tegenwerking of desinteresse kun je daar assertief op reageren |
| Omgevingsbewustzijn | Je bent je bewust van wat er om je heen gebeurt en merkt het op als anderen ergens moeite mee hebben |
| Groepsprocessen begeleiden | Je kunt goed leidinggeven en je hebt kennis van groepsdynamiek |
| Feedback geven | Je kunt op een constructieve manier mensen wijzen op wat ze kunnen verbeteren |
| Mensenkennis | Je hebt kennis van algemene psychologie, agogiek en/of pedagogiek (lees meer onder het volgende kopje) |
| Beoordelen | Je kunt het werk van anderen kritisch bekijken en zelfstandig bepalen of het aan de standaard voldoet |
Didactiek buiten het onderwijs
Kennis van didactiek komt niet alleen van pas in het onderwijs. Je hebt het ook nodig als je op andere manieren kennis moet overdragen aan anderen voor je werk, of dat nou één-op-één is of aan hele groepen. Bijvoorbeeld:
- Als leidinggevende moet je medewerkers coachen
- Je moet nieuwe collega’s inwerken
- Je geeft presentaties om kennis over te brengen
- Je schrijft handleidingen voor andere medewerkers
Als je in een vacature bij de functie-eisen didactische vaardigheden of didactische bekwaamheid tegenkomt, wordt daar dus een hele verzameling van competenties mee bedoeld.
Ga bij jezelf na wat je sterke punten zijn op dit gebied en benadruk die tijdens je sollicitatie.
Verschil didactische en pedagogische vaardigheden
Het verschil met pedagogische vaardigheden is dat didactiek alleen over het leren zelf gaat.
Pedagogiek is de wetenschap van het opvoeden, ook wel opvoedkunde. Dit gaat vooral over opgroeien, ontwikkelingsfases en het aanleren van sociale vaardigheden. Omdat kinderen veel leren tijdens het opgroeien, komt daar ook didactiek bij kijken.
Pedagogische vaardigheden heb je vooral nodig in het basisonderwijs of als je op andere manieren met kinderen werkt.
Voor het ‘opvoeden’ van volwassenen gebruiken we de term agogiek, ofwel veranderingskunde. Agogiek gaat over hoe je veranderingen in gedrag en gedachten teweegbrengt bij mensen.
Dat begint bij het wegnemen bij weerstand, en een van de veranderingsmethodes is het geven van informatie. Didactische en agogische vaardigheden versterken elkaar dus.
Waaruit blijkt dat je didactische vaardigheden hebt?
Als je geen lerarenopleiding hebt gedaan, hoe bewijs je dan dat je didactisch bekwaam bent? Zoals bij elke competentie of vaardigheid moet je tijdens een sollicitatie vooral concrete voorbeelden kunnen geven van je gedrag. Je vertelt over een situatie waaruit blijkt dat je iets goed kan.
Voorbeelden van didactische vaardigheden op het werk:
- Tijdens het inwerken van een groepje nieuwe collega’s heb je een demonstratie gegeven van het werken met een bepaald programma. Deze was zo goed, dat je leidinggevende je gevraagd heeft om de demonstratie voor iedere nieuwe medewerker te doen.
- Je bent onderdeel van een managementteam en neemt altijd de taak op je om de reflectierapporten van medewerkers te beoordelen. Je kijkt altijd naar de potentie van mensen en vindt het minder belangrijk dat ze honderd procent aan de regels voldoen.
- Collega’s vragen je vaak om feedback, omdat je dit op een constructieve manier kan geven. Je kijkt altijd naar de persoon en bedenkt wat diegene moet horen om gemotiveerd te worden om iets te verbeteren.
Didactische vaardigheden verbeteren
Wil jij jouw didactische vaardigheden ontwikkelen? Je kunt aan de slag met zelfstudie, oefenen in de praktijk of bijscholing volgen. Dit zijn onze tips:
Lees je in over leerstijlen
Goede didactische vaardigheden vergen aanpassingsvermogen. Niet iedereen leert hetzelfde. Sommige mensen zijn visueel ingesteld, anderen zijn luisteraars en weer anderen hebben veel meer aan zelfstandig lezen.
Zodra je meer leert over verschillende leerstijlen, kun je herkennen wat iemand nodig heeft en je communicatie aanpassen.
Als je bijvoorbeeld een presentatie geeft, kun je proberen om niet alleen tekst maar ook video’s te gebruiken. Geef een hand-out voor de mensen die het liever zelf nog eens nalezen. Zo zorg je ervoor dat je boodschap bij iedereen aankomt.
Oefen met feedback
Iedereen kan zijn mening geven over de prestaties of het gedrag van een ander, maar constructieve feedback geven is een kunst.
Er bestaan verschillende methodes om effectief feedback te geven, waarbij je je boodschap in een bepaalde vorm giet. Lees je in over de verschillende methodes en probeer ze toe te passen in de praktijk.
Dat kun je ook in het dagelijks leven doen, bijvoorbeeld als je iemand wil aanspreken waar je last van hebt.
Cursussen en trainingen
Je hoeft geen complete docentenopleiding te volgen om je didactische vaardigheden te verbeteren. Via trainingscentra, cursusaanbieders en zelfs universiteiten kun je korte cursussen volgen over didactiek en de verschillende onderdelen daarvan.
Je kunt natuurlijk ook een training volgen in een specifieke competentie die helpt bij didactische vaardigheden. KIjk bijvoorbeeld eens op:
