Zelfsabotage op het werk: zó doorbreek je het

Doe jij onbewust aan zelfsabotage? Je weet dat je beter zou kunnen presteren, maar je doet het niet. Er zijn allerlei redenen waarom mensen aan zelfsabotage doen, bewust en onbewust. Dit kan grote gevolgen hebben voor je carrière. Hoe stop je ermee? In dit artikel lees je alles over zelfsabotage, waar het vandaan komt en wat je eraan kunt doen.

Wat is zelfsabotage?

De betekenis van zelfsabotage is jezelf tegenwerken om verder te komen. Je presteert minder goed dan je zou kunnen, waarmee je jouw persoonlijke ontwikkeling en ambities ondermijnt.

Zelfsabotage is het tegenovergestelde van fake it ‘till you make it, oftewel bluffen om verder te komen.

Mensen saboteren zichzelf om ervoor te zorgen dat anderen niet te hoge verwachtingen van ze hebben. Dit gaat meestal onbewust en heeft veel complexe, psychologische oorzaken.

Je kunt jezelf saboteren op allerlei vlakken in je leven. Zo kun je ook aan zelfsabotage doen in je relatie. Sommige mensen blijven bijvoorbeeld onbewust ruzie zoeken met hun partner.

Professionele zelfsabotage is jezelf ondermijnen in alles wat met je werk te maken heeft: van sollicitaties tot prestaties op de werkvloer tot promoties.

Voorbeelden van zelfsabotage

Hoe weet je of je aan zelfsabotage doet?

Omdat het een onbewust proces is en vaak een patroon dat je al je hele leven hebt, is het lastig te herkennen bij jezelf.

Een bekend voorbeeld is het besluiten om niet te solliciteren op een vacature, omdat je niet aan 100% van de functie-eisen voldoet.

Je wil de baan erg graag, maar toch bedenk je allerlei excuses om het niet te proberen.

Dat is professionele zelfsabotage.

Dit zijn meer voorbeelden van zelfsabotage op het werk:

• Uitstelgedrag omdat je niet wil beginnen of het werk niet wil aanleveren
• Afspraken afzeggen op het laatste moment, omdat je niet meer durft
• Kansen niet grijpen omdat je bang bent dat je het verpest
• Op de achtergrond blijven in een samenwerking, ook al heb je een groot aandeel gehad
• Jezelf een lagere beoordeling geven dan je verdient, omdat je niet arrogant wil overkomen
• Een promotie afwijzen omdat je de verantwoordelijkheid niet aandurft

Herken jij jezelf in dit gedrag?

Dan heb je misschien een patroon van zelfsabotage.

Om dat patroon te doorbreken, moet je eerst weten waar het gedrag vandaan komt.

Waarom saboteer je jezelf?

Er zijn allerlei redenen waarom mensen zichzelf saboteren.

Het is lastig om één reden aan te wijzen, omdat er vaak complexe drijfveren achter zitten.

De oorzaken van zelfsabotage liggen meestal bij perfectionisme en een gebrek aan zelfvertrouwen.

Zo weten we dat uitstelgedrag meestal komt door faalangst, niet door luiheid.

Dit is waar zelfsabotage vandaan komt:

• Lage verwachtingen scheppen: je bent bang dat je niet aan de hoge verwachtingen van anderen kunt voldoen, dus je creëert (onbewust) lage verwachtingen door niet alles van jezelf te laten zien.
• Angst voor fouten: je bent bang dat je iets fout zult doen, dus je gaat het werk vermijden.
• Meer verantwoordelijkheid vermijden: als je goed presteert, zul je meer verantwoordelijkheden en ingewikkeldere taken krijgen. Dit gebeurt veel in sectoren waarin je alleen kunt opklimmen in je carrière door manager te worden.
• Niet arrogant willen overkomen: zelfs als je 100% in jezelf gelooft, kun je ervoor kiezen om niet teveel te doen, omdat je niet wil opvallen. Je wil niet als arrogant gezien worden of bent bang dat mensen over je gaan roddelen als je met je spreekwoordelijke hoofd boven het maaiveld uitsteekt.

De bovenstaande voorbeelden zijn allemaal min of meer bewust gedrag.

Je kiest ervoor om jezelf te ondermijnen, terwijl je stiekem weet dat je beter zou kunnen.

Mensen met impostor syndrome zijn ervan overtuigd dat ze hun baan of positie onterecht hebben gekregen, omdat ze het eigenlijk niet kunnen.

In dat geval gebeurt de zelfsabotage wel volledig onbewust: omdat je het zelf niet gelooft, ga je slechter presteren dan je kunt.

Psychologische oorzaken van zelfsabotage

Een gebrek aan zelfvertrouwen komt niet spontaan vanuit mensen zelf.

Meestal komt het door ervaringen uit het verleden, waar hun ouders of docenten lage verwachtingen van ze hadden, of door pesten.

Zelfonderschatting komt ook veel voor bij mensen met dyslexie en ADHD, omdat ze in hun jeugd onterecht werden gezien als dom of onhandelbaar.

Als je zelf gaat geloven in de negatieve dingen die anderen over je zeggen, noemen we dat internalisering.

Zelfsabotage doorbreken

Zelfsabotage is vaak een patroon van gedrag dat zichzelf versterkt.

Het is moeilijk om te doorbreken als je er eenmaal mee bent begonnen, zelf als je erg bewust bent van je gedrag.

Je schept (onbewust) een bepaald beeld van jezelf en mensen gaan daarin geloven.

Dit noemen we en self-fulfulling prophecy: een voorspelling die zichzelf waarmaakt.

Voor je het weet ben je die collega die nooit zijn afspraken nakomt, altijd nee zegt op verzoeken en gewoon niet zo goed is in z’n werk.

Hoe doorbreek je dit patroon? 3 Tips om aan zelfsabotage te werken:

1. Realistisch denken

Mensen zijn bang om fouten te maken omdat ze de gevolgen te groot maken. In de realiteit zijn de meeste fouten overkomelijk of snel op te lossen.

Heb je last van dit soort faalangst? Stel jezelf deze vragen als je erg twijfelt om iets te doen:

• Wat is het ergste dat kan gebeuren?
• Wat is daar zo erg aan?

Het helpt om dit soort dingen op te schrijven om het voor jezelf op een rijtje te krijgen.

Zo kun je bij het maken van een beslissing ook een lijstje met voor- en nadelen opstellen, zodat je een goede afweging kunt maken.

2. Grenzen stellen

Ben je vooral bang dat je verantwoordelijkheden uit de hand gaan lopen? Dan zegt dat iets over de bedrijfscultuur waarin je werkt.

De oplossing ligt dan in het aangeven van je grenzen op het werk.

Wees duidelijk over wat je wel en niet wil doen. Op die manier kun je de verwachtingen van anderen onder controle houden, zonder je eigen vooruitgang te ondermijnen.

3. Zelfvertrouwen vergroten

Het is makkelijker gezegd dan gedaan, maar dé manier om zelfsabotage te verminderen is om te werken aan je zelfvertrouwen.

Leer je talenten en sterke punten kennen en relativeer je zwakke punten.

Dit kost tijd en het zal met kleine stapjes gaan, maar elke kleine vooruitgang helpt bij het doorbreken van negatieve patronen.

Lees ook meer over je zelfvertrouwen vergroten.