Ben jij het zonnetje op kantoor? Optimisme is een persoonlijkheidstrek die werkgevers graag zien en die je populair maakt bij collega’s. Van nature ben je optimistisch of pessimistisch aangelegd, maar je kunt wel leren om je anders te presenteren op het werk. Lees hoe je met positieve psychologie eenvoudig leert om optimistischer te denken.
Inhoudsopgave
Betekenis
Optimistisch
De definitie van optimisme is volgens Van Dale “de neiging om gunstige uitkomsten te verwachten”. Hoopvol zijn, positief denken. Vrolijk wordt ook vaak genoemd of er wordt gesproken over een zonnige persoonlijkheid.
Synoniemen van optimistisch zijn:
- Hoopgevend
- Hoopvol
- Luchthartig
- Positief
- Rooskleurig
Optimistische personen:
- Zien overal de positieve kanten van in
- Hebben goede verwachtingen
- Maken zich geen zorgen over een uitkomst of de toekomst
Optimisme wordt door collega’s meer gewaardeerd dan wanneer je:
- Sceptisch of cynisch bent
- Altijd (negatief) commentaar hebt
- Veel aan het zeuren bent
- Overmatig kritisch bent
Pessimistisch
Het tegenovergestelde van optimisme is pessimisme. Dit gaat over negatieve verwachtingen hebben en weinig hoop voelen. Je ziet het somber in of verwacht dat dingen volledig fout gaan.
In Nederland is wordt de term doemdenken vaak gebruikt voor pessimisme.
Pessimistisch mensen:
- Zien overal de negatieve kanten van in
- Hebben slechte verwachtingen
- Maken zich snel zorgen over een uitkomst of de toekomst
Ben jij optimistisch of pessimistisch?
Of je optimistisch of pessimistisch bent, hangt af van hoe je gewoonlijk naar gebeurtenissen en situaties in je leven kijkt. Dit zijn enkele vragen om jezelf te helpen bepalen waar je over het algemeen staat:
| Optimistisch | Pessimistisch | |
|---|---|---|
| Toekomstverwachting | Verwacht positieve uitkomsten | Verwacht negatieve uitkomsten |
| Tegenslagen | Ziet als tijdelijk en specifiek | Ziet als blijvend en algemeen |
| Focus | Richt op oplossingen | Richt op problemen en negatieve zaken |
| Zelfperceptie | Geloof in positieve invloed | Voelt weinig controle en zelftwijfel |
Het is belangrijk op te merken dat iedereen momenten heeft van zowel optimistisch als pessimistisch denken, afhankelijk van de situatie. Bovendien is het hebben van realistische verwachtingen (soms gezien als een balans tussen optimisme en pessimisme) ook waardevol.
Als je erachter wilt komen hoe je over het algemeen denkt, kun je jezelf observeren en noteren hoe je reageert op verschillende situaties over een bepaalde periode. Het kan ook nuttig zijn om feedback te vragen aan vrienden of familie over hoe zij je zien.
Online kun je ook een test maken om te zien hoe optimistisch of pessimistisch jij bent.
Waarom belangrijk?
De wetenschap is duidelijk over de voordelen van optimisme:
- Optimisme werkt aanstekelijk zeggen deskundigen. Een collega die altijd positief denkt zal een heel team inspireren om beter te presteren.
- Onderzoek toont aan dat het verwachten van gunstige uitkomsten al zelfs kan leiden tot gunstige uitkomsten.
- Ook buiten je werk om heeft een positieve invalshoek voordelen. Zo laat onderzoek zien dat optimisme de pijnervaring (deels) kan reduceren.
Nog meer voordelen van optimistisch zijn op het werk:
- Je voelt meer motivatie om aan de slag te gaan
- Je bent proactief, want je bent niet bang om te falen
- Je bent productiever en presteert vaak ook beter
Een positieve instelling hebben is daarom heel belangrijk voor werkgevers. En dus zie je dit vaak terugkomen in vacatures.
Pessimisme op het werk
Werkgevers zoeken naar optimistische of vrolijke werknemers, omdat ze liever geen mensen hebben met een negatieve instelling.
Dit omdat pessimisme samenhangt met een gebrek aan actie ondernemen. Omdat je het gevoel hebt dat het toch fout gaat, ga je werk uitstellen of vermijden.
Bovendien kan een pessimistische collega de werksfeer omlaag halen, want pessimisme is vaak aanstekelijker dan optimisme.
Let op: een pessimist zijn niet hetzelfde als kritisch zijn. Kritische collega’s zijn waardevol omdat ze de vinger aan de pols houden en innovatie aandrijven. De kritiek moet wel positief zijn, met het doel om iets te veranderen, en op een constructieve manier geformuleerd worden.
Aangeleerde hulpeloosheid
Pessimisme hangt samen met aangeleerde hulpeloosheid.
In het onderstaande filmpje wordt uitgelegd wat dat is en hoe het werkt:
Kort gezegd is aangeleerde hulpeloosheid het gevoel dat je toch niets kunt veranderen en daarom een negatieve uitkomst verwacht.
Mensen hebben vaak een goede reden om zich hulpeloos te voelen, maar als het een ingesleten denkpatroon is geworden, kun je het beter leren doorbreken om verder te komen.
Kun je optimistisch worden?
Optimisme is meer een karaktereigenschap dan een competentie. Het hoort bij je persoonlijkheid of niet, en dat komt vaak voort uit je levenservaring.
Toch kun je een positieve houding op het werk aannemen terwijl je dat in het echte leven niet bent.
Je kunt zelfs jezelf leren om positiever te denken.
De grondlegger van de positieve psychologie, Martin Seligman, heeft het over learned optimism, of aangeleerd optimisme. Dit is de tegenhanger van aangeleerde hulpeloosheid.
Hij ontwikkelde een methode waarmee je optimistischer kunt worden, of op zijn minst minder pessimistisch.
Het gaat aan de hand van de 3 P’s die de oorzaak zijn van de pessimistische denkpatronen die mensen hebben.
1. Hoe groot is het probleem?
De eerste ‘P’ van drie P’s is pervasiveness. Dit gaat erover hoe groot of hoe alomtegenwoordig iets voelt, of de invloed van het probleem.
Vaak voelen obstakels groter dan ze zijn en voelen de gevolgen ook groter.
De vraag die je jezelf kunt stellen om uit dit denkpatroon te komen, is: hoe groot is het probleem eigenlijk? En hoeveel invloed heeft het op andere delen van je werk en privéleven?
Als je leert om zaken te relativeren, zul je optimistischer worden.
2. Hoe lang blijft het een probleem?
De tweede P is permanence, permanentie in het Nederlands. Hiermee wordt bedoeld dat het vaak voelt alsof problemen voor altijd zullen blijven, terwijl ze in werkelijkheid maar tijdelijk van aard zijn.
Probeer jezelf er dus regelmatig aan te herinneren dat de obstakels die je tegenkomt en de stress waar je inzit nooit eeuwig zullen duren. Vaak zullen ze zelfs sneller over zijn dan je denkt.
Focus op de tijdelijkheid van dingen, en je zult beter kunnen relativeren.
3. Kun je er zelf iets aan doen?
De derde P is personalization, of personalisatie. Een synoniem is internalisatie.
Het kan hopeloos voelen om te denken dat je niets kunt veranderen, maar het kan ook bevrijdend zijn.
Leer onderscheid te maken tussen de dingen waar je invloed op hebt en waar je niets aan kunt doen. Dat vermindert ook de stress.
Als je stress ervaart omdat je negatieve verwachtingen hebt, kun je jezelf deze 3 vragen stellen.
Valkuilen van optimisme
Net zoals overmatig pessimisme zijn nadelen heeft, kan overdreven of onrealistisch optimisme ook valkuilen hebben:
- Onrealistische verwachtingen. Te veel optimisme kan leiden tot het stellen van onrealistische doelen of verwachtingen, wat kan resulteren in teleurstelling of onnodige risico’s.
- Ontkenning van de realiteit. Overmatig optimistische mensen kunnen belangrijke problemen of waarschuwingssignalen negeren, omdat ze geloven dat alles “vanzelf goed zal komen”.
- Onderschatting van risico’s. Een te optimistische kijk kan mensen ertoe aanzetten gevaren of risico’s te negeren, wat kan leiden tot onvoorbereidheid of roekeloos gedrag.
- Minder voorbereiding. Als je altijd verwacht dat dingen goed zullen gaan, kun je minder geneigd zijn je grondig voor te bereiden of een back-upplan te hebben.
- Mogelijk negatieve reacties van anderen. Anderen kunnen een extreem optimistisch persoon als naïef, ongevoelig of zelfs irritant beschouwen, vooral in situaties waarin serieuze problemen of zorgen moeten worden aangepakt.
- Teleurstelling. Constant optimisme zonder basis in de realiteit kan leiden tot frequente teleurstellingen wanneer dingen niet gaan zoals gehoopt of verwacht.
- Moeilijkheden bij het omgaan met negatieve emoties. Overmatig optimisme kan soms worden gebruikt als een verdedigingsmechanisme om negatieve gevoelens of realiteiten niet onder ogen te zien. Dit kan op de lange termijn problemen veroorzaken als men niet leert om op een gezonde manier met tegenslagen of negatieve emoties om te gaan.
Het is dus belangrijk dat je rekening houdt met de realiteit en tegelijkertijd de positieve mogelijkheden ziet. Dit wordt vaak “realistisch optimisme” genoemd en het kan je helpen gemotiveerd en hoopvol te blijven, terwijl je de realiteit niet uit het oog verliest.
Lees meer over andere positieve karaktereigenschappen:
Ontdek je eigen goede eigenschappen om verder te komen in je loopbaan.
Gerelateerde artikelen:
Eigenaar van sollicitatieplatform beaks.nl waar hij kandidaten helpt met solliciteren, werk en carrière. Lees meer.
