Omscholen biedt nieuwe kansen, zeker in een tijd van snel veranderende banen. Of je nu zekerheid zoekt, noodgedwongen een nieuwe richting kiest, of simpelweg iets anders wilt, omscholing kan de oplossing zijn. In dit artikel bespreken we hoe je succesvol kunt omscholen met praktische tips om de juiste keuzes te maken.
Inhoudsopgave
Wat is omscholen?
Omscholen houdt in dat je nieuwe vaardigheden en kennis opdoet om een andere functie te vervullen, vaak in een compleet nieuwe sector dan waar je voorheen werkzaam was. Dit proces is niet alleen voor mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt door veranderingen in de arbeidsmarkt, zoals automatisering of digitalisering, maar ook voor mensen die actief kiezen voor een nieuwe carrière, bijvoorbeeld omdat ze toe zijn aan een nieuwe uitdaging of hun passie willen volgen.
In tegenstelling tot bijscholen, waarbij je je bestaande vaardigheden aanscherpt binnen je huidige vakgebied, draait omscholen om het leren van een compleet nieuw beroep of vakgebied. Dit kan variëren van technische trainingen en beroepsopleidingen tot cursussen die je voorbereiden op de overstap naar een andere sector.
Het biedt een kans om je carrière te heroriënteren zonder de tijdsintensieve investering van een volledige studie, en is vaak gericht op specifieke beroepsvaardigheden die aansluiten bij de vraag in de arbeidsmarkt.
Verschil omscholen, bijscholen en herscholen
De termen omscholen, bijscholen en herscholen worden vaak door elkaar gebruikt. Laten we even bekijken wat de verschillen zijn.
- Omscholen. Het (her)ontwikkelen van vaardigheden en kennis om een geheel nieuw beroep of vakgebied in te gaan. Vaak gaat het hier om een grotere koerswijziging in je loopbaan, bijvoorbeeld van de horeca naar de IT-sector.
- Bijscholen. Het verdiepen of verbreden van de kennis die je al bezit in je huidige vakgebied. Hiermee blijf je up-to-date en vergroot je je kans op doorgroeimogelijkheden of promotie.
- Herscholen. Het opfrissen of opnieuw eigen maken van al eerder opgedane vaardigheden en kennis, bijvoorbeeld als je tijdelijk uit het vak bent geweest of een bepaalde specialisatie weer wilt oppakken.
Waarom omscholen?
De arbeidsmarkt is voortdurend in beweging. Zo kan het zijn dat je huidige beroep niet meer aansluit op de arbeidsmarkt. Wat zijn de belangrijkste redenen om je om te scholen?
- Niet meer leuk. Het werk dat je nu doet vind je niet leuk meer en dat is niet de bedoeling natuurlijk. Een logische reden om eens verder te gaan kijken.
- Niet meer passend. Het kan ook zijn dat je het werk dat je nu doet nog wel leuk vindt, maar dat de baan niet meer goed past in je leven. Bijvoorbeeld omdat je een gezin hebt, plotseling mantelzorger bent geworden of omdat je verhuisd bent.
- Geen toekomstperspectief. Je huidige baan heeft helaas geen toekomstperspectief meer. Dit komt bijvoorbeeld omdat er een grote ontslagronde aankomt en je functie wordt opgeheven. Een andere reden met weinig toekomst is dat je met je huidige opleiding moeilijk of niet aan een baan kunt komen.
- Werkloos. Je bent werkloos en op zoek naar een nieuwe baan. In een andere sector is de baangarantie veel hoger, maar je mist nog de juiste opleiding voor dat vakgebied.
- Dromen. Je droomt stiekem van een andere baan, maar je hebt de eerste stap nog niet durven zetten.
Omscholen in 5 stappen
Bekijk welke stappen je kunt doorlopen als je wil omscholen.
1. Ontdek wat je wilt
Wat vind je leuk om te doen? Denk out of the box en maak een lijst van je expertises en passies. Beschrijf jouw favoriete activiteiten en reflecteer waarom jij deze zo leuk vindt.
Dit helpt om de skills te ontdekken waar jij voldoening uithaalt, zoals ‘met mensen werken’ of ‘problemen oplossen’. Zo kom je erachter waar je nieuwe rol aan moet voldoen.
Om een beroep te kunnen uitoefenen zijn er eigenlijk maar een paar basisvragen die beantwoord moeten worden.
- Kun je het?
- Past het bij je?
- Vind je het leuk/interessant?
Bekijk ook deze loopbaantesten.
2. Analyseer waar je goed in bent
Waar ben je goed in? Hoe kom je tot een goed antwoord op deze vraag?
Breng in kaart wat je sterke kanten zijn. Denk niet alleen na over je hard skills, maar schrijf ook op wat jouw soft skills zijn. Door een positie te zoeken die hierbij aansluit, groei je sneller door.
Vind je het lastig om jouw vaardigheden helder te krijgen?
- Vraag aan vrienden of collega’s welke kwaliteiten zij bij jou zien en wat voor soort functie bij jou past. Vertel waar je mee rondloopt en vraag ze mee te denken. Zien zij jou voor de klas staan? Of in de zorg werken? Hebben ze andere ideeën?
- Doe inspiratie op. Sommige sectoren zijn booming. Gebruik bijvoorbeeld het overzicht van overstapberoepen van het UWV om te kijken wat bij jou zou passen, op basis van wat je nu doet.
Ook is het verstandig om een loopbaanadviseur in te schakelen. Bekijk bijvoorbeeld eens wat de overheid hierin kan betekenen.
3. Zet je netwerk in
Maak een top 3 van de rollen, werkvelden, expertises en organisaties waar jij je in thuis voelt. Je krijgt nu een steeds beter beeld van wat bij je past. Klopt jouw beeld met de werkelijkheid?
Loop een dagje mee bij een opleiding, een bedrijf, of waar dan ook, om er achter te komen of jouw beeld klopt.
Gooi lijntjes uit in je netwerk en zorg dat je mensen spreekt die in deze positie werkzaam zijn. Neem de tijd en duik goed in de materie, je investeert tenslotte in je eigen toekomst.
4. Onderneem actie
Het is niet gek als het een tijdje duurt, voordat jij weet wat je wilt. Maar zet direct stappen als jij weet welke richting je op wilt.
Uitstellen zorgt alleen maar voor extra twijfel, terwijl je er eigenlijk al klaar voor bent. Grijp je kans en maak de weg vrij voor jouw nieuwe carrière.
5. Kies een type opleiding
Ga na wat jij belangrijk vindt in een opleiding en hoe jij het beste leert. Bedenk ook welke opleidingsvorm het best bij jouw situatie past:
- Voltijd
- Deeltijd
- Duale opleidingsvorm
Je kunt denken aan het combineren van werken en leren.
Manieren van omscholen
Er zijn een aantal richtingen bij het overstappen naar een nieuw beroep:
- Zelfde beroep, andere branche
- Zelfde branche, ander beroep
- Andere branche, ander beroep
1. Zelfde beroep, andere branche
Dit is de makkelijkste vorm van carrièreswitch. De omscholing zal zich beperken tot een training waarin je de nieuwe branche of sector leert kennen. Denk aan een cursus waarin je de producten of diensten van de nieuwe organisatie leert kennen. Met een beetje geluk heb je hier zelfs helemaal geen opleiding voor nodig.
Je bent bijvoorbeeld een sales medewerker bij een bouwhandel en nu wil je gaan werken bij een tuincentrum, ook in de verkoop. Het belangrijkste is dat jij je sales vaardigheden benadrukt in je zoektocht naar een nieuwe baan. Geef duidelijk aan wat je motivatie is. Als je het goed presenteert dan zorg je ervoor dat jouw achtergrond juist een voordeel is. In dit geval: iemand met een achtergrond in bouwmaterialen weet misschien ook wel hoe je een tuin inricht.
Een omscholing kan bestaan uit een kennismaking met alle producten in het tuincentrum.
2. Zelfde branche, andere beroep
Het kan zijn dat je de branche of sector waarin je werkt nog steeds heel erg leuk vindt, maar dat je graag wil wisselen van baan. Stel je werkt als secretaresse en je wilt de overstap maken naar communicatiemedewerker.
Wat je dan moet doen is bij je leidinggevende aangeven dat je iets anders wil gaan doen en waarom. Je leidinggevende kan je het beste helpen met het maken van een plan waarin je stapsgewijs de overstap kan maken. Zo zou je kunnen beginnen met een parttime opleiding waarin jij jezelf klaarstoomt voor de overstap.
Geen makkelijke overstap, maar met hard werken is dit zeker haalbaar.
3. Andere branche, ander beroep
Dit is het moeilijkste kwadrant en betekent een totale switch van je baan. Omscholen is hier essentieel en kost over het algemeen veel tijd.
Wat vaak goed werkt is zoeken naar een passend omscholingstraject waarbij je naast je nieuwe baan een opleiding volgt.
- Denk hierbij aan omscholen naar het onderwijs. Je zult echt eerst een opleiding moeten doen om voor de klas te kunnen staan.
- Hetzelfde geldt voor de zorgsector. Omscholen binnen de zorg is niet eenvoudig en vereist een gedegen opleiding. Gelukkig zijn er een heleboel mogelijkheden.
- Omscholen naar de ICT kan vaak iets minder formeel. Natuurlijk helpt het als je een relevante opleiding doet, maar er zijn ook een heleboel IT traineeships waarin je al werkende wordt opgeleid tot bijvoorbeeld programmeur.
Wie betaalt jouw omscholing?
Ok leuk en aardig dat omscholen, maar wie moet dat allemaal betalen? Dat hangt van de situatie af. We bespreken hieronder 2 veel voorkomende situaties.
1. Hulp van je werkgever
Soms kun je met je werkgever afspraken over maken over een opleiding of krijg je een vergoeding.
- Laat je je bijvoorbeeld omscholen om ander werk bij je eigen werkgever te doen? Dan betaalt je werkgever misschien wel mee.
- Geldt er een cao? Check dan goed of hier misschien iets in staat over omscholing, bijvoorbeeld met een scholingsbudget.
Betaling van omscholing is niet verplicht, maar je werkgever kan er wel zelf voor kiezen om een bedrag te geven.
Soms blijkt bij een reorganisatie dat je omscholing nodig hebt om aan het werk te blijven. Ook dan is je werkgever verplicht te helpen. Is er een sociaal plan? Daarin zie je of en welke afspraken er zijn gemaakt over training of scholing en eventuele vergoedingen.
2. Gratis ontwikkeladvies
Vanwege de coronacrisis is het voor iedereen belangrijk om nieuwe vaardigheden te leren of scholing te volgen voor een andere functie.
Daarom heeft de overheid een subsidieregeling in het leven geroepen: NL leert door.
Iedereen van tussen de 18 jaar en de pensioengerechtigde leeftijd kan hier gebruik van maken, of je nu in loondienst werkt, zelfstandige bent of werk zoekt. Via werkprikkel.nl maak je direct goed én gratis gebruik van deze subsidie.
Overstapberoepen
Het UWV houdt cijfers bij over werkloosheid in Nederland. Het doel is om mensen aan het werk te helpen, vaak in samenwerking met bedrijven. Zij weten dus wie er werkloos worden en hoe snel zij weer werk vinden. Ook hebben ze veel data over openstaande vacatures.
Ieder jaar publiceert het UWV een lijst met de meest kansrijke beroepen, gebaseerd op hoeveel mensen er in een bepaalde sector werk zoeken en hoeveel vacatures er open staan. De sectoren met de meeste kansrijke banen:
- ICT
- Onderwijs
- Techniek
- Zorg
Bron: werk.nl
Bekijk de meest kansrijke banen van dit moment.
Ook publiceert UWV regionale overzichten met de beroepen met de beste baankansen per arbeidsmarktregio. Er zijn veel overeenkomsten tussen alle regio’s, maar natuurlijk ook verschillen: niet iedere sector is bijvoorbeeld in alle regio’s even sterk vertegenwoordigd.
Voorbeelden omscholen
Het is altijd inspirerend om te bekijken hoe anderen een omscholing hebben aangepakt. Vandaar dat we hier een aantal aansprekende voorbeelden hebben verzameld.
Video’s omscholen
Podcast omscholen
Liever onderweg luisteren? Luister dan deze interessante podcast over omscholen.
Cv en motivatiebrief carrièreswitch
Al helemaal klaar om een nieuwe baan te zoeken?
