Mensen met autoriteit stralen zelfverzekerdheid, wijsheid en gezag uit. Kun je dat ook leren? Autoriteit is iets dat sommige mensen van nature hebben, maar je kunt het ook ontwikkelen door te werken aan je uitstraling. Tegelijk moet je oppassen dat je niet doorslaat. Hoe pak je het aan? In dit artikel nemen we je mee in alles wat je moet weten over autoriteit, hoe het werkt en wat de valkuilen zijn.
Inhoudsopgave
Wat is autoriteit en wie heeft het?
De betekenis van autoriteit is dat wat maakt dat mensen naar je luisteren. Een synoniem voor autoriteit is natuurlijk overwicht, zeggenschap of gezag. De Engelse vertaling is authority.
Iemand kan een autoriteit zijn, net als een organisatie. Maar je kunt ook autoriteit hebben en autoriteit uitstralen. Wat betekenen al deze uitdrukkingen?
Een autoriteit zijn
Een persoon is een autoriteit als diegene door positie en kwaliteiten anderen kan beïnvloeden. Je hebt een unieke expertise op een bepaald gebied, zoals een hoogleraar.
Of je bent in de positie dat je sancties kan opleggen aan anderen, denk aan een politieagent. Ook een organisatie kan een autoriteit zijn. Bijvoorbeeld: de Autoriteit Persoonsgegevens verzamelt kennis en houdt toezicht op privacywetgeving in Nederland.
Autoriteit hebben
Wanneer heb je autoriteit? Je kunt de leiding hebben en daarmee de bevoegdheid om beslissingen te maken voor anderen.
Maar ook mensen die niet in hoge posities zitten kunnen autoriteit hebben, door wijsheid of charisma. Autoriteit is een wisselwerking. Net als respect is autoriteit iets dat je moet verdienen.
Mensen kennen je autoriteit toe op basis van je uitstraling en wat ze over je weten. Vooral uitstraling is belangrijk, omdat het bepaalt hoe mensen je woorden interpreteren.
Autoriteit uitstralen
Je kunt volgens de wet of regels autoriteit hebben, maar dat betekent niet automatisch dat je autoriteit uitstraalt. Zo kun je in een leidinggevende positie zitten, maar geen autoriteit hebben.
Denk aan de leraar die een klas niet stil kan krijgen. De leerlingen ontkennen de autoriteit, dus zullen minder snel luisteren. De docent heeft dan wel nog steeds de autoriteit om onvoldoendes te geven en straffen uit te delen.
Sommige mensen hebben natuurlijk overwicht, omdat ze overkomen alsof ze weten wat ze doen. Mensen hebben de neiging om naar deze natuurlijke leiders te luisteren. Anderen hebben schijnautoriteit: ze doen alsof alles het beste weten, terwijl dat niet zo is.
Kun je autoriteit uitstralen leren?
Autoriteit hebben heeft dus vooral veel met je uitstraling te maken. Is het een natuurtalent of kun je het leren? Charisma is iets dat je van nature hebt, maar je kunt het ook leren door te werken aan de manier waarop je jezelf presenteert. Het liefst zou je je zelfvertrouwen vergroten, maar je kunt het ook doen lijken alsof je veel zelfvertrouwen hebt.
Dit zijn fysieke oefeningen die je kunt doen om meer autoriteit uit te stralen:
- Een sterke lichaamshouding: je staat of zit stevig en bovendien rechtop. Als je eruit ziet alsof je wankelt, lijk je minder zeker van je zaak.
- Een open lichaamshouding: je kijkt mensen aan en je houdt je armen en benen recht. Armen en benen over elkaar slaan signaleert dat je jezelf wil beschermen: je voelt je dus (onbewust) niet zeker.
- Let op je gezichtsuitdrukking: hou een neutrale uitdrukking en hou je gezichtsspieren ontspannen. Als je steeds je wenkbrauwen optrekt, lijk je zenuwachtig, zelfs al is het gewoon een tic.
- Praat duidelijk en rustig. Probeer niet te twijfelen en hakkelen. Als je even niet weet wat je moet zeggen, kun je ook even pauzeren.
Lees ook meer over leren presenteren, voor meer tips over lichaamshouding en spreken.
Concrete voorbeelden autoriteit uitstralen
Hieronder zie je concrete voorbeelden die laten zien hoe je auoriteit kunt uitstralen.
1. Spreek duidelijk en zonder twijfel
Zeg niet ‘ik denk dat het misschien wel zou kunnen werken’, maar ‘dit is een passende oplossing’.
🔍 Voorbeeld in context:
Je zit in een sollicitatiegesprek voor een projectleidersfunctie. De recruiter vraagt hoe je met weerstand in een team omgaat. Je antwoordt:
“In een eerder project merkte ik dat een teamlid moeite had met de nieuwe werkwijze. Ik heb toen een-op-een met hem gesproken, zijn zorgen erkend en vervolgens het team meegenomen in de voordelen van de verandering. Hierdoor kreeg ik ze uiteindelijk mee. Dat zou ik hier ook toepassen.”
👉 Dit laat zien dat je helder communiceert, initiatief neemt én resultaat behaalt.
2. Sta stevig in je schoenen
Durf te blijven staan voor je standpunt, ook als je weerstand krijgt.
🔍 Voorbeeld in context:
Tijdens een functioneringsgesprek geeft je leidinggevende aan dat je soms te kritisch bent in vergaderingen. In plaats van je terughoudend op te stellen, zeg je:
“Ik begrijp dat het soms scherp overkomt. Mijn intentie is juist om verbeteringen te signaleren. Misschien kan ik mijn feedback constructiever formuleren, maar ik denk wel dat het waardevol is om kritisch te blijven.”
👉 Je toont hier zelfbewustzijn én autoriteit zonder arrogant te zijn.
3. Gebruik actieve taal in plaats van voorzichtige formuleringen
Gebruik actieve zinnen zoals ‘ik zorg ervoor dat…’ in plaats van ‘ik probeer om…'”
🔍 Voorbeeld in context:
In een motivatiebrief schrijf je niet: “Ik hoop op een bijdrage te kunnen leveren aan het team”, maar:
“Met mijn ervaring in klantenservice weet ik hoe ik rust kan brengen in complexe klantvragen. Ik zorg ervoor dat klanten zich gehoord en geholpen voelen.”
👉 Deze formulering straalt vertrouwen en daadkracht uit – essentieel om autoriteit te tonen.
De valkuilen van autoriteit
We luisteren graag naar autoriteit, maar toch heeft autoritair gedrag een negatieve reputatie. Wat zijn de negatieve kanten van autoriteit?
De negatieve uitwas van autoriteit is dominant gedrag, een slechte eigenschap.
In hun poging om niet onderdanig over te komen, kunnen mensen doorslaan en over anderen heen walsen.
Autoritair gedrag
Als mensen het hebben over autoritair gedrag, bedoelen ze eigenlijk dat iemand autocratisch is.
Zo iemand wil in zijn eentje de leiding hebben, zonder overleg.
Vaak impliceert het ook dat de leidinggevende zijn positie misbruikt.
Waarom kunnen mensen niet tegen autoritair gedrag?
Het is cultureel bepaald of mensen autoritair gedrag waarderen of juist als negatief ervaren.
In Nederland kunnen mensen over het algemeen niet tegen autoriteit.
Dat heeft dan het tegenovergestelde effect: mensen respecteren je minder of willen je actief ondermijnen.
Nederlanders zijn anti-autoritair, omdat onze cultuur erg gericht is op samenwerking en overleg.
Bovendien mag niemand zich beter voelen dan een ander, zelfs al ben je de baas of de expert.
Zelfs als er wel een hiërarchie is, willen we het gevoel hebben dat iedereen gelijk is.
In andere landen werkt dit anders, zelfs bij de buren in Duitsland en België.
Toch zien we door trends als quiet quitting en job crafting dat steeds meer werknemers over de hele wereld autoritair leiderschap niet meer accepteren.
Autoriteit zonder dominantie
Hoe toon je autoriteit zonder door te slaan naar autoritair gedrag?
Dominant en autocratisch gedrag komen voort uit onzekerheid: je komt dan nog steeds niet natuurlijk zelfverzekerd over, omdat je kennelijk vindt dat je de baas moet spelen.
Werk dus aan je zelfvertrouwen en sta stil bij hoe je gedrag overkomt.
Daarnaast kun je deze tips proberen:
- Blijf altijd openstaan voor overleg. Dat straalt ook zelfvertrouwen uit: je bent niet bang voor de mening van anderen.
- Wees zeker van je eigen positie: je hebt die gekregen om een reden, door je kwaliteiten of je expertise. Je kunt niet zomaar uit die positie gezet worden als iemand je een keer tegenspreekt.
- Leer om goed te delegeren. Door de kwaliteiten van anderen te zien, laat je zien dat je niet denkt dat je beter bent.
Vraag ook feedback aan anderen.
Wil je geen feedback vragen aan ondergeschikten, dan kun je het vragen aan collega’s of je eigen leidinggevende, of gebruikmaken van de anonieme 360 graden feedback methode.
