Een arbeidsbeperking is iets dat iedereen kan overkomen. Er bestaan dan ook veel verschillende vormen van. Gelukkig zijn er veel manieren waarop werkgevers voorzieningen kunnen bieden voor arbeidsbeperkte werknemers. Toch blijft er vaak een afstand tot de arbeidsmarkt. Hoe zit dat precies? Lees alles over werken met een arbeidsbeperking en het vinden van een baan.
Inhoudsopgave
Wat is een arbeidsbeperking?
Een arbeidsbeperking is iets waardoor je minder makkelijk aan werk kunt komen of aan het werk kunt blijven dan een gemiddeld persoon. Je hebt een beperking waardoor je minder snel werk vindt, het moeilijk is om je werk uit te (blijven) oefenen of een combinatie van beiden.
Bij een beperking kun je denken aan een ziekte, een handicap of een andere conditie waardoor je een afstand tot de arbeidsmarkt hebt. Dit kan tijdelijk of levenslang zijn.
Het kan gaan om zintuiglijke of fysieke beperkingen, zoals slecht zicht of gehoor. Daarnaast kan het zijn dat je regelmatig medische behandelingen moet ondergaan, zoals dialyse bij nieraandoeningen, waardoor je in je beschikbare tijd wordt beperkt.
Er zijn ook situaties waarin iemand ondanks een fysieke handicap prima kan werken, maar wel specifieke aanpassingen op de werkplek nodig heeft, zoals een toegankelijk toilet voor rolstoelgebruikers.
Verder kunnen er beperkingen zijn op cognitief of verstandelijk gebied, waarbij aangepaste werkwijzen, zoals heldere taken, gestructureerde omgevingen of flexibele uren, wenselijk zijn.
Een arbeidsbeperking komt vaker voor dan je misschien denkt. Uit data van het CBS (2019) blijkt dat:
- 61% van de 15- tot 75-jarigen een chronische beperking en/of langdurige psychische aandoening had
- 47% van de 15- tot 45-jarigen een aandoening had
- 74% van de 45- tot 75-jarigen een aandoening had
Waarom is er een afstand tot de arbeidsmarkt?
Met voorzieningen, aanpassingen op de werkplek en parttime werk kunnen (gedeeltelijk) arbeidsbeperkten vaak prima hun functie uitoefenen. Door de opkomst van thuiswerk en hybride werk zijn er meer mogelijkheden bij gekomen.
Toch zijn werkgevers terughoudend om mensen met een arbeidsbeperking aan te nemen. Ondanks wetten en quota houden arbeidsbeperkten een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals in 2023 nog bleek uit onderzoek.
De voornaamste redenen voor werkgevers zijn:
- Geen werknemers willen die minder dan fulltime werken
- Geen aanpassingen willen maken op de werkplek of begeleiding willen geven
- Bang zijn voor kosten als iemand uitvalt door ziekte of burn-out
Dit hoeven geen reële angsten te zijn, er spelen ook veel vooroordelen mee over de mogelijkheden van mensen met een beperking.
Sollicitanten afwijzen om hun ziekte of handicap is daarom arbeidsdiscriminatie, maar het is soms moeilijk te bewijzen dat dit de reden is.
Wat valt er onder een arbeidsbeperking?
Er zijn veel verschillende ziektes, aandoeningen en handicaps die vallen onder een arbeidsbeperking, zowel fysiek als mentaal.
Hieronder vind je voorbeelden van soorten beperkingen, met voorbeelden van de meest voorkomende aandoeningen en de voorzieningen die werkgevers kunnen geven.
| Soort arbeidsbeperking | Voorbeelden | Mogelijke aanpassingen |
| Lichamelijke beperking | Motorische stoornissen, verlamming, onvrijwillige bewegingen, coördinatieproblemen, ontbrekende ledematen | Ramp voor rolstoel, lift, thuiswerken, aangepaste apparatuur en meubels |
| Verstandelijke beperking | Syndroom van Down, laag IQ (onder 75) | Begeleiding, structuur, coaching |
| Zintuiglijke beperking | Blind, doof, slechtziend, slechthorend | Schermlezer, communiceren in gebarentaal, schriftelijk communiceren |
| Chronische aandoeningen | Long covid, chronische vermoeidheid, COPD, ziekte van Crohn, epilepsie | Kortere werkdagen, kortere werkweek, thuiswerken, vrij krijgen om naar arts te gaan |
| Neurodivergentie | Autisme, ADHD of ADD, dyslexie, dyscalculie, hoogbegaafdheid, verschillende psychische stoornissen zoals een bipolaire stoornis of Tourette-syndroom | Structuur in de werkweek, duidelijke communicatie, noise cancelling koptelefoon, eigen werkplek of kantoor, thuiswerken, langer de tijd krijgen om iets af te maken, educatie voor collega’s en leidinggevenden |
Vaak gaan verschillende beperkingen samen, mensen zijn meervoudig gehandicapt of hebben comorbide aandoeningen.
Zo heeft de groep met autisme én een verstandelijke beperking vaak ook last van epilepsie.
Bovendien zorgt het leven met een beperking er vaak voor dat mensen psychische of fysieke klachten krijgen.
Is neurodiversiteit een arbeidsbeperking?
Neurodivers zijn of neurodivergentie betekent dat je brein anders werkt dan gemiddeld.
Er verschillen zijn tussen de breinen van mensen en dus verschillende manieren van denken en leren.
Onder neurodiversiteit vallen onder andere dyslexie, dyscalculie en ADHD/ADD.
Naar schatting is zo’n 30 tot 40% van de Nederlandse populatie neurodivergent.
Neurodivergente mensen worden nu nog vaak in een negatief daglicht gezet.
Het kan ook wel degelijk moeilijker zijn om werk te vinden en vol te houden, zeker in een werkcultuur waarin bedrijfspolitiek en kantoortuinen de norm zijn.
Maar daarnaast is het belangrijk ook te kijken naar de positieve kenmerken van neurodivergente collega’s.
Zo wordt ADHD vaak geassocieerd met een hoge mate van creativiteit en zijn mensen met autisme vaker detailgericht.
Hoe vind je werk met een arbeidsbeperking?
Als het niet lukt om via gewone sollicitaties werk te vinden, zijn er ook andere routes die je kunt nemen.
In 2015 werd de Wet Banenafspraak en Quotum Arbeidsbeperkten ingevoerd. Daarmee wil de overheid stimuleren dat bedrijven werknemers aannemen met een (gedeeltelijke) beperking. Ook bij de overheid zelf is er een quotum ingesteld.
Als je via het UWV werk zoekt en het is vastgesteld dat je gedeeltelijk arbeidsbeperkt bent, kun je een indicatie banenafspraak krijgen. Omdat het UWV je salaris aanvult, is het aantrekkelijker voor werkgevers om je aan te nemen.
Dit zijn andere manieren waarop je werk kunt vinden met een arbeidsbeperking, met handige links naar meer informatie:
- Met een jobcoach via het UWV
- Zelf een (particuliere) loopbaanadviseur inhuren
- Beschut werk
- Registratie in het doelgroepregister
- Na ziekte: re-integratie bij huidige of nieuwe werkgever
- Thuiswerken: remote werk wordt steeds populairder. Zoek op banen waarbij je thuis, op afstand kunt werken.
- ZZP’er worden: populaire zelfstandige beroepen die je vanuit huis kunt doen en in je eigen tijd, zoals copywriter, grafisch ontwerper, webdesigner, redacteur of fotograaf.
- Bijverdienen: bijvoorbeeld een E-commerce winkel beginnen vanuit huis
- Thuiswerk: bijvoorbeeld inpakwerk thuis
Er bestaan ook bedrijven en stichtingen die bepaalde doelgroepen aan het werk willen helpen. Zo zijn er bedrijven als ITvitae die mensen met autisme helpen aan een baan in de ICT, door omscholing te regelen en te helpen onderhandelen over voorzieningen.
Zoek op je eigen woonplaats en specifieke beperking om te vinden of er bij jou in de buurt organisaties zijn die je kunnen helpen.
Solliciteren met een arbeidsbeperking
Bekijk ook de volgende artikelen over solliciteren met een beperking:
