Werken in het onderwijs zonder diploma is zeker mogelijk. Je moet echter wel een lesbevoegdheid hebben voor jouw sector of schoolvak. In dit artikel vertellen we je wat de mogelijkheden zijn en hoe je dit het beste kunt aanpakken.
Inhoudsopgave
Zij-instromer onderwijs
Als je geïnteresseerd bent in een carrière in het onderwijs, maar je hebt geen onderwijsdiploma, dan is omscholing een optie voor jou. Een mogelijke weg om dit te bereiken is door zij-instromer te worden.
Wat is een zij-instromer?
Van zij-instromer is sprake wanneer iemand vanuit een aanverwant vakgebied een beroep gaat uitoefenen.
- Iemand met een ingenieursdiploma kan bijvoorbeeld leraar worden
- Als je al bevoegd leraar bent, kun je les gaan geven in een ander vak of in een andere onderwijssector. Bijvoorbeeld een overstap van het voortgezet onderwijs naar het basis onderwijs.
Als zij-instromer kun je een zij-instroomtraject volgen bij een lerarenopleiding en tegelijkertijd ervaring opdoen als betaalde docent of leraar voor de klas.
Er zijn verschillende redenen om zij-instromer te worden. Misschien koester je al langere tijd interesse in het werken met kinderen en het ondersteunen van hun leerproces. Wellicht ben je uitgekeken op je huidige baan en op zoek naar een nieuwe uitdaging.
Wat de reden ook is, zij-instromers brengen vaak een schat aan kennis en ervaring uit andere vakgebieden mee die nuttig zijn voor het beroep van leraar.
Hoe word je zij-instromer?
In Nederland zijn er specifieke regels en procedures voor zij-instromers in het onderwijs.
- Oriëntatie en informatie. Bezoek websites van onderwijsinstellingen, zoals hogescholen en universiteiten, en raadpleeg de website van de Rijksoverheid om meer te weten te komen over de specifieke vereisten en procedures.
- Voorwaarden en kwalificaties. Controleer of je voldoet aan de voorwaarden en kwalificaties om zij-instromer te worden in het onderwijs. Over het algemeen wordt er gekeken naar je vooropleiding, werkervaring en/of relevante vaardigheden. Daarnaast moet je beschikken over een geschikte werkplek in het onderwijs, zoals een school die bereid is je als zij-instromer aan te nemen.
- Zij-instroomtraject volgen. Om als zij-instromer aan de slag te gaan, moet je een zij-instroomtraject volgen. Dit traject omvat een combinatie van werken en leren. Je krijgt een aanstelling bij een school en volgt tegelijkertijd een specifiek opleidingsprogramma, meestal een verkorte lerarenopleiding. Het traject kan enkele jaren duren, afhankelijk van je persoonlijke situatie.
- Geschiktheidsonderzoek en assessment. Voordat je kunt starten met het zij-instroomtraject, moet je een geschiktheidsonderzoek en/of assessment doorlopen. Hiermee wordt beoordeeld of je voldoende potentieel hebt om te functioneren als docent. Dit kan bestaan uit gesprekken, assessments en observaties.
- Aanstellen en begeleiding. Als je geschikt wordt bevonden, krijg je een aanstelling als zij-instromer bij een school. Je zult worden begeleid door een coach of mentor die je ondersteunt bij je professionele ontwikkeling. Tijdens het zij-instroomtraject werk je onder begeleiding en volg je de opleiding om je onderwijsvaardigheden verder te ontwikkelen.
Het exacte proces kan variëren afhankelijk van het onderwijsniveau (primair, voortgezet of middelbaar beroepsonderwijs). Het is raadzaam om contact op te nemen met de onderwijsinstellingen en het zij-instroomloket in jouw regio voor specifieke informatie en begeleiding bij het zij-instroomproces.
Soorten onderwijs
Er bestaan instroomtrajecten voor
- Basisonderwijs
- Voortgezet onderwijs
- Middelbaar beroepsonderwijs (MBO)
- Buitenschoolse opvang (BSO)
Basisonderwijs zonder diploma
Als je in het basisonderwijs wil gaan werken als docent dan moet je de pabo opleiding volgen.
En als je al een afgeronde hbo opleiding hebt, is de pabo opleiding vaak verkort te volgen.
Denk aan 2 of 3 jaar afhankelijk van je hbo opleiding.
Op een basisschool kun je ook denken aan:
- onderwijsassistent
- leraarassistent
- algemene, ondersteunende functie
- administratieve medewerkers en invalkrachten
Voortgezet onderwijs zonder diploma
Als je les wilt gaan geven in het voortgezet onderwijs en je vooropleiding lag in een vergelijkbaar vakgebied, kun je een eenjarig kopopleiding volgen. Als je voor deeltijd kiest zal het langer duren.
Je kunt na deze opleiding lesgeven aan de eerste drie klassen van het havo en vwo, en aan het mbo en praktijkonderwijs.
Als je een mbo-4 opleiding hebt gedaan en je wil lesgeven in het voortgezet onderwijs, dan kun je de hbo-lerarenopleiding voor het voortgezet onderwijs volgen.
Deze studie duurt 4 jaar en kan in deeltijd worden gedaan. Na afronding ontvang je een tweedegraads lesbevoegdheid.
Op de middelbare school kun je ook denken aan:
- technisch onderwijsassistent
- examentrainer.
- administratieve medewerkers en invalkrachten
Mbo zonder diploma
Als je op het mbo wilt werken en vakspecifieke werkervaring meeneemt, is dit een solide basis.
Studenten kunnen namelijk veel leren van een expert zoals jij. Veel mbo-scholen zijn dan ook bereid om je als docent aan te nemen zonder dat je je diploma al hebt. Wel wordt er gevraagd om je licentie te gaan halen.
Als je een mbo-4 opleiding hebt gedaan en je wil lesgeven op een mbo, dan kun je de hbo-lerarenopleiding voor het voortgezet onderwijs volgen. Deze studie duurt 4 jaar en kan in deeltijd worden gedaan. Na afronding ontvang je een tweedegraads lesbevoegdheid.
Buitenschoolse opvang (BSO)
Lees hier meer over hoe je een pedagogische medewerker wordt op een bso of peuterspeelzaal zonder diploma.
Onderwijsassistent zonder diploma
Onderwijsassistent worden zonder diploma is mogelijk op sommige scholen en organisaties. De meeste onderwijsassistent functies vereisen wel een middelbare school diploma.
Als onderwijsassistent ondersteun jij de docent waar nodig. Daarnaast zijn er ook andere interessante vacatures voor functies zoals surveillant, examentrainer of huiswerkbegeleider.
Als je een onderwijsassistent wilt worden en je hebt (nog) geen diploma, neem dan contact op met scholen of organisaties bij jou in de buurt en bekijk wat de mogelijkheden zijn.
Of kijk op gespecialiseerde websites zoals talentvoordocent.nl.
Gastlessen
Als je gastcolleges wilt geven aan een universiteit zonder een onderwijsbevoegdheid te hebben, is dat meestal geen probleem.
Veel universiteiten vinden het prima als deskundigen uit verschillende vakgebieden hun studenten komen toespreken.
Het is echter raadzaam om van tevoren bij de universiteit na te vragen of er eisen of voorschriften zijn waaraan u zich moet houden.
Conclusie
Er zijn verschillende manieren om je overstap naar het onderwijs te vergemakkelijken.
Overweeg een diploma in het onderwijs te behalen. Zelfs als je geen achtergrond hebt in het onderwijs zijn er genoeg programma’s die je kunnen helpen bij de overgang naar het vak.
Zoek naar mogelijkheden om vrijwilligerswerk te doen op scholen. Dit is een goede manier om je voet tussen de deur te krijgen en ervaring op te doen in het veld. Netwerk met mensen die werken in het onderwijs.
Het belangrijkste is, geef niet op! Je kunt zeker een succesvolle overstap maken naar het onderwijs, zelfs zonder diploma. Blijf je doelen nastreven en je zult er uiteindelijk komen.
Eigenaar van sollicitatieplatform beaks.nl waar hij kandidaten helpt met solliciteren, werk en carrière. Lees meer.
