Hoe bouw je vakantiedagen op? Wat zijn wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen? Ben je verplicht om vakantiedagen op te nemen? In dit artikel lees je alles over vakantiedagen en hoe je er het meeste uit kunt halen.
Inhoudsopgave
Vakantiedagen: hoe werkt het?
Als je werkt, bouw je met de uren die je maakt vakantie-uren op. In principe kun je al een vakantiedag opnemen als je genoeg uren gespaard hebt voor een hele dag vrij.
Elk nieuw kalenderjaar bouw je nieuwe vakantiedagen op. Je bent verplicht om ze op te nemen, maar dat hoeft niet in hetzelfde jaar.
Het opbouwen van vakantiedagen gaat gewoon door als je zwanger bent of met ziekteverlof gaat. Tijdens vakantiedagen word je bovendien gewoon doorbetaald.
Hoeveel wettelijke vakantiedagen heb je?
Je hebt volgens de wet recht op een minimum aantal vakantiedagen, afhankelijk van je contract. Deze bouw je door het jaar heen op en je mag ze meenemen tot 6 maanden in het volgende jaar.
Vakantiedagen berekenen
Het wettelijk aantal vakantiedagen per jaar bereken je aan de hand van vakantie-uren. Dat is 4 keer het aantal uren in je contract. Als je de vakantie-uren deelt door de lengte van je werkdag, kom je uit op je aantal vakantiedagen.
Er is een vaste formule, namelijk: (uren per week x 4) : 8 = vakantiedagen.
Bijvoorbeeld: hoeveel vakantiedagen heb je bij 40 uur per week?
Als je 40 uur per week werkt, bouw je 160 vakantie-uren per jaar op. 160 uur is 20 vakantiedagen, goed voor 4 weken vakantie. Werk je 24 uur, dan bouw je 12 vakantiedagen op, enzovoort.
Als je parttime werkt, neem je alleen vakantiedagen op de dagen waarop je normaal werkt.
Iemand die 24 uur per week werkt, bouwt dus in totaal minder uren op dan een fulltime collega, maar kan evenveel weken vakantie nemen.
Hier is een handig overzicht van vakantiedagen voor de meest voorkomende urencontracten:
| Arbeidscontract | Opgebouwde vakantie-uren na één jaar werken | Vakantiedagen | Vakantiedagen in weken |
| 40 uur per week | 160 vakantie-uren | 20 vakantiedagen | 4 weken |
| 38 uur per week | 152 vakantie-uren | 19 vakantiedagen | 3 weken + 4 dagen |
| 36 uur per week | 144 vakantie-uren | 18 vakantiedagen | 3 weken + 3 dagen |
| 32 uur per week | 128 vakantie-uren | 16 vakantiedagen | 4 weken |
| 24 uur per week | 96 vakantie-uren | 12 vakantiedagen | 4 weken |
| 16 uur per week | 64 vakantie-uren | 8 vakantiedagen | 4 weken |
Bij deze berekening gaan we uit van een standaard 9-tot-5 werkdag van 8 uur.
Maak je kortere dagen? Dan deel je het aantal vakantie-uren door de uren van je werkdag.
Werk je bijvoorbeeld 3 keer 6 uur per week? Dan bouw je 12 vakantiedagen op in een jaar, dus 4 weken vakantie.
Bij een 36-urige werkweek kan het ook dat je 4 dagen 9 uur werkt. Dan vertalen je 144 vakantie-uren zich in 4 weken en 2 dagen vakantie.
Let op: dit zijn alleen de wettelijke vakantiedagen. Veel werkgevers bieden daarbovenop nog bovenwettelijke vakantiedagen. Het kan dus best dat je langer dan 4 weken vakantie hebt.
Verschil wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen
Werkgevers zijn wettelijk verplicht om een minimum aantal vakantiedagen per jaar te geven aan hun werknemers. Vervolgens ben jij min of meer verplicht om die wettelijke dagen op te nemen. Daarvoor heb je tot 1 juli in het volgende kalenderjaar.
De bovenwettelijke vakantiedagen zijn extra vrije dagen die werkgevers bieden als secundaire arbeidsvoorwaarde. Deze bouw je niet op, het gaat om een vast aantal dagen per jaar bovenop de wettelijke uren.
In veel cao’s staan meer vakantiedagen dan alleen de wettelijke. Het verschilt dus per vakgebied en per werkgever hoeveel bovenwettelijke vakantiedagen je krijgt.
Soms wordt er wel voor je bepaald wanneer je deze vakantiedagen mag opnemen.
In het onderwijs heeft men de meeste vakantiedagen, maar geen vrijheid om zelf te kiezen wanneer je met vakantie gaat. In de bouw is er de zogenaamde bouwvak in de zomer.
| Wettelijke vakantiedagen | Bovenwettelijke vakantiedagen | |
|---|---|---|
| Definitie | Het minimumaantal vakantiedagen waar iedere werknemer recht op heeft volgens de Wet arbeid en zorg. | Extra vakantiedagen die bovenop de wettelijke dagen worden toegekend via cao, bedrijfspolicy of individuele afspraak. |
| Aantal dagen | Minimaal 20 dagen bij een 5-daagse werkweek (4× het aantal arbeidsdagen per week). | Variabel, vaak 5–10 extra dagen, afhankelijk van de cao of onderhandeling. |
| Opbouw | Worden in de regel per maand opgebouwd (1/12 van het jaarsaldo). | Worden soms in één keer aan het begin van het jaar toegekend, of maandelijks opgebouwd volgens cao. |
| Verval | Vervallen 6 maanden na het kalenderjaar waarin ze zijn opgebouwd, tenzij cao anders bepaalt. | Vervallen doorgaans na 5 jaar of volgens de in de cao/arbeidsovereenkomst gestelde termijn. |
| Overdracht | Kan in principe niet automatisch worden overgedragen, behalve bij ziekte of collectieve afspraak. | Kan vaak in overleg binnen de in de cao gestelde regels worden meegenomen naar het volgende jaar. |
| Uitbetaling | Worden bij uitdiensttreding altijd uitbetaald voor niet opgenomen dagen. | Worden meestal ook uitbetaald, mits niet anders afgesproken in de arbeidsovereenkomst. |
| Onderhandelbaarheid | Niet onderhandelbaar: wettelijk vastgelegd minimum. | Goed onderhandelbaar bij sollicitatie of beoordelingsgesprek als onderdeel van arbeidsvoorwaarden. |
Gerelateerd
Wanneer vervallen vakantiedagen?
Het grootste verschil tussen wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen is de vervaltermijn. Wettelijke vakantiedagen kun je meenemen naar het volgende kalenderjaar, voor maximaal 6 maanden. De geldigheidsduur is dus in principe 1,5 jaar of minder.
Ze vervallen niet als je niet in staat was om ze op te nemen door ziekte, of omdat je werkgever je verzoek weigerde. Bovenwettelijke vakantiedagen blijven 5 jaar geldig. Als je ze door omstandigheden niet kan opnemen, kan de termijn nog eens verlengd worden met 5 jaar.
Je werkgever mag in al het bovenstaande afwijken van de wet, maar alleen als jullie daar een schriftelijke overeenkomst van maken. Deze overeenkomst mag alleen afwijken als hij in je eigen voordeel is. Zo mag de vervaltermijn van je wettelijke vakantiedagen wel langer dan 6 maanden zijn, maar niet korter.
Vakantiedagen opnemen
Je hoeft je vakantiedagen niet in één keer op te nemen. Als je 4 weken hebt, kun je ook twee keer 2 weken op vakantie gaan. Ook kun je ze gebruiken om eens in de zoveel tijd een vrije dag te nemen.
Hiervoor kun je ook atv-uren gebruiken, als je daar recht op hebt.
Het kan dat je werkgever voor je bepaalt wanneer je vrij krijgt. Een vakantieverzoek kan ook geweigerd worden als je echt niet gemist kan worden op het werk. Dit noemen we bedrijfseconomisch belang.
Gerelateerd
Vakantiedagen laten uitbetalen
Wettelijke vakantiedagen kunnen niet uitbetaald worden in geld, bovenwettelijke vakantiedagen wel.
De dagen die je niet hebt opgenomen, kun je ook laten uitbetalen als salaris. Dit wordt dan wel bij je salaris opgeteld, waardoor je voor de Belastingdienst meer verdient.
Dat is vaak minder voordelig dan dat je gewoon wordt uitbetaald op je vakantiedag.
Je kunt er ook voor kiezen om aan het einde van je contract nog al je vakantie-uren op te nemen, zodat je langer de tijd hebt om uit te rusten of om nieuw werk te zoeken.
