De druk om te presteren wordt steeds groter. Niet alleen onder jongeren, ook bij volwassenen. Een zekere druk is vaak nodig om gemotiveerd te blijven op het werk, maar wanneer slaat het om in iets negatiefs? Lees alles over prestatiedruk, waar het vandaan komt en wat je eraan kunt doen als je er zelf aan lijdt.
Inhoudsopgave
Wat is prestatiedruk?
De definitie van prestatiedruk is het ervaren van psychische druk om goed te presteren. Om te voldoen aan verwachtingen van anderen moet je hoge prestaties leveren. Dit kan gaan over werk, school of je privéleven.
In het Engels heet het performance anxiety of pressure to perform.
Prestatiedruk ontstaat doordat je docenten, leidinggevenden of de algehele cultuur in je organisatie of werkveld veeleisend zijn. Dit heet externe prestatiedruk, en kan komen in de vorm van straffen en beloningen.
Hoewel het gaat over de verwachtingen van anderen, komt prestatiedruk ook vaak van binnenuit. Je vormt zelf een beeld van wat anderen van jou verwachten en overdrijft dat. Vervolgens ben je het vooral zelf die jou druk oplegt. Dit noemen we interne prestatiedruk.
Prestatiedruk of perfectionisme
Interne prestatiedruk hangt samen met perfectionisme. Daarbij moet je ook vooral veel van jezelf, terwijl anderen vinden dat je het goed genoeg doet.
Toch is er ook een verschil: perfectionisme gaat over nooit fouten willen maken, prestatiedruk gaat over goede prestaties willen leveren.
Is prestatiedruk slecht?
Het is normaal om verwachtingen te voelen uit je omgeving, zeker op je werk. Het is nodig om gemotiveerd te raken om werk te beginnen en af te maken. De meeste mensen hebben nou eenmaal een bepaalde druk nodig.
Daarom sturen managers hun werknemers aan door het stellen van deadlines en targets.
Daarnaast is er niets mis met de ambitie hebben om het beste uit jezelf te halen.
Als de verwachtingen echter te hoog worden, levert prestatiedruk vooral veel stress op.
Het is bekend dat stress ervoor zorgt dat je juist minder goed presteert. Je kunt je slechter concentreren en het is slecht voor je gezondheid.
Prestatiedruk is niet hetzelfde als werkstress, maar het kan er wel toe leiden als het teveel wordt.
In het onderstaande filmpje (in het Engels) wordt belicht wat de keerzijde is van prestatiedruk:
Cijfers over prestatiedruk
Prestatiedruk is een woord dat veel in het nieuws komt. In 2023 werd er in Nederland de campagne ‘Goed Genoeg’ gelanceerd, nadat uit meerdere onderzoeken bleek dat 1 op de 3 jongeren met prestatiedruk te maken heeft.
Vooral middelbare scholieren en studenten voelen de druk toenemen, met negatieve effecten voor hun mentale gezondheid.
Het zijn niet alleen scholieren en studenten die er last van hebben. Uit Belgische onderzoek in 2019 bleek dat meer dan de helft van de werknemers teveel prestatiedruk voelde, waardoor hun baan onwerkbaar was geworden.
De oorzaken van prestatiedruk
Onder jongeren komt de toenemende prestatiedruk niet alleen door school en werk, maar ook door ouders met hoge verwachtingen en een sociale omgeving die hen hard beoordeelt. Social media verergeren dit.
Bij werkende volwassenen speelt hetzelfde mee. Zij hebben meer verantwoordelijkheden in het leven, maar worden verwacht het zelf op te lossen.
Onderschat ook niet de impact van LinkedIn, waarop iedereen zijn professionele successen deelt.
Dit zijn meer redenen waarom mensen prestatiedruk voelen:
- Verwachtingen van hun ouders tijdens hun opvoeding
- Verwachtingen van leidinggevenden en andere autoriteiten
- Zichzelf constant vergelijken met anderen
- Een competitieve omgeving hebben of willen bereiken
- Hoge ambities hebben
- Perfectionisme
- Impostor Syndrome
Dit zijn niet allemaal onrealistische redenen om druk te voelen of jezelf druk op te leggen.
Toch kan een teveel aan stress ervoor zorgen dat je juist slechter presteert. Daarom is leren omgaan met prestatiedruk belangrijk.
Gerelateerd
Prestatiedruk herkennen
Het wordt een probleem als er teveel druk is, dat leidt weer tot stress. Dus hoe herken je dat je aan te hoge prestatiedruk lijdt?
De tekenen van prestatiedruk zijn vooral stresssignalen, zoals:
- Slecht slapen of slapeloosheid
- Concentratieproblemen
- Hoofdpijn
- Overgevoelig zijn
- Vermoeidheid zonder aanwijsbare reden
- Overmatig piekeren
Natuurlijk kunnen er veel factoren in je leven spelen die ervoor zorgen dat je deze klachten krijgt. Ga dus bij jezelf na wat de echte oorzaken zijn.
Als je slapeloosheid, concentratieproblemen en piekeren vooral komen door het zorgen maken over je prestaties op het werk, dan heb je last van te hoge prestatiedruk.
Ga ook bij jezelf na waar je jouw motivatie vandaan haalt. Doe je je werk omdat je het leuk of belangrijk vindt? Of vooral om niet je baas teleur te stellen? Of om succesvol over te komen naar de buitenwereld?
Omgaan met prestatiedruk op het werk
Nu weet je wat druk om te presteren is en waar het vandaan komt. Hoe kom je van prestatiedruk af?
Het eerste dat je jezelf af moet vragen: komt het vanuit jezelf of vanuit je omgeving?
Ga dus na of de verwachtingen die je van jezelf hebt realistisch zijn. Misschien ben je wel te perfectionistisch of erg ambitieus.
Of ben je vooral bang voor consequenties? Probeer ook te achterhalen of die echt zo erg zijn als je je voorstelt.
Daarnaast zijn er externe factoren die prestatiedruk veroorzaken:
- Teveel taken voor de tijd die je hebt
- Te hoge verwachtingen voor je mogelijkheden
- Teveel competitie tussen collega’s onderling
- Slechte werkomstandigheden zoals onderbezetting of geen pauze mogen nemen.
Als het bovenstaande de oorzaak is van de druk, kun je dat het beste eerst bespreken met je manager. Leidinggevenden hebben niet door dat ze teveel druk opleggen, zolang het niet wordt aangegeven.
Als je op onbegrip stuit, kun je het ook hogerop zoeken, bij HR of de personeelsraad. Bij zaken als slechte werkomstandigheden kan contact opgenomen worden met de ARBO.
Lees meer over teveel stress op het werk en wat je eraan kunt doen.
