Je hebt de kwaliteiten, maar solliciteren voelt soms als een lastig traject. Je wilt laten zien wat je kunt, maar structuur, focus of timing werken niet altijd mee. ADHD maakt solliciteren niet onmogelijk — het vraagt om een andere aanpak. In dit artikel ontdek je hoe je jouw sterke kanten inzet, waar je wettelijk recht op hebt en welke strategieën werken in elke sollicitatiefase.
Inhoudsopgave
ADHD op de Nederlandse arbeidsmarkt
ADHD is geen zeldzame diagnose: het speelt een grotere rol op de arbeidsmarkt dan veel werkgevers beseffen. Volgens cijfers is het aantal mensen dat ADHD-medicatie gebruikt sinds 2006 sterk gestegen. In 2023 ontvingen bijna 300.000 Nederlanders ADHD-medicatie. Vanuit het perspectief van psychische gezondheid laat het Trimbos-instituut (NEMESIS) zien dat ADHD vaak al in de jeugd begint en bij een deel tot in de volwassenheid doorloopt.
In de praktijk ervaren veel werkzoekenden met ADHD uitdagingen in (zelf)planning, tijdsinschatting, prioritering en het omgaan met afleiding. Vaardigheden die in sollicitaties extra onder een vergrootglas liggen.
Tegelijk wijzen studies op sterke kanten zoals divergent denken, snelle associaties en hoge energie bij intrinsieke motivatie. Voor werkgevers en kandidaten is de kern niet de diagnose zelf, maar de person–environment fit: een duidelijke taakstructuur, ruimte voor autonomie en korte feedbackloops leveren aantoonbaar betere resultaten op.
Openheid: wel of niet benoemen?
Een van de grootste vragen is: moet je melden dat je ADHD hebt? Het antwoord is genuanceerd. De wet verplicht je niet om het te delen, en sollicitanten mogen in de meeste gevallen niet naar gezondheidsinformatie gevraagd worden. Toch kan openheid strategisch waarde hebben, vooral als je aanpassingen nodig hebt om goed te functioneren.
In situaties waarin je nog geen sterke indruk hebt gemaakt of waarin de werkomgeving onbekend is, is het slimmer om met je werkverhaal te beginnen en de openheid pas te overwegen in latere fases. Maar zodra de rol op tafel ligt en jouw aanbod waardevol genoeg is, kun je — als het nodig is — openheid inzetten als onderhandelingsvariant: je biedt transparantie én oplossingen.
Nederland kent duidelijke kaders. Sollicitanten mogen niet worden gevraagd naar hun gezondheidsstatus. Werkgevers die dat wel doen, treden juridisch op glad ijs. Bij functies met bijzondere medische vereisten (bijvoorbeeld piloot of zwaar lichamelijk werk) mag een medische keuring worden ingezet, en dan kan wel gezondheidsinformatie gevraagd worden. Maar in de meeste kantoor-, kennis- of creatierollen is dat niet toegestaan.
Na indiensttreding komt je recht op voorzieningen in beeld: een jobcoach via het UWV of je gemeente, de no-riskpolis (waardoor werkgever financieel wordt gecompenseerd voor ziekte), en redelijke werkplekaanpassingen. Sommige van die voorzieningen moet je zelf aanvragen; anderen kun je als kandidaat strategisch inbrengen tijdens onderhandelingen over je contract.
Hoe je je sollicitatie stroomlijnt
Motivatiebrief / e-mail
Een motivatiebrief is vaak de lastigste stap voor mensen met ADHD. Ideeën schieten alle kanten op en de verleiding is groot om te veel te vertellen. Toch kan juist dat snelle denken een voordeel zijn—mits je het goed structureert.
Begin met één duidelijke gedachte: waarom past deze functie bij mij, en hoe werk ik het liefst om resultaat te boeken? Gebruik korte alinea’s en schrijf alsof je iemand enthousiast wilt maken, niet
overtuigen met losse kreten. Laat je energie voelen, maar geef er richting aan.
Wat mij aanspreekt in deze functie is dat jullie werken met korte deadlines en zichtbare resultaten. Dat is precies de manier waarop ik floreer: ik plan mijn werk in blokken, gebruik visuele overzichten en lever liever elke week iets tastbaars op dan één groot eindproduct.
Op die manier laat je jouw werkwijze zien zonder over ADHD te hoeven beginnen. De lezer krijgt een beeld van iemand die zichzelf kent, structuur aanbrengt en professioneel communiceert. Besluit je later in het proces open te zijn, dan heb je de toon al gezet:
jij bent iemand die bewust werkt aan focus en kwaliteit.
Cv en portfolio
Je cv is niet het verslag van je loopbaan, maar het bewijs van hoe jij werkt. Veel mensen met ADHD willen hun veelzijdigheid laten zien, wat vaak leidt tot een overvol document. Toch werkt het tegenovergestelde beter: minder vertellen, maar duidelijker bewijzen.
Laat per functie zien wat je hebt bereikt, hoe je dat hebt aangepakt en welke structuur daarbij hielp. Vermijd lange lijsten met taken en toon liever de logica achter je resultaten.
Verkortte doorlooptijd met 22% door wekelijkse sprintplanning en WIP-limieten in te voeren.
Verhoogde foutloze oplevering met 18% dankzij checklist-reviews en vaste feedbackmomenten.
Dit soort zinnen maken duidelijk dat je niet alleen goed werk levert, maar dat je een systeem hebt—iets wat werkgevers geruststelt. Voeg eventueel één of twee korte voorbeelden of visuals toe aan je portfolio: een planningsoverzicht, grafiek of klantresultaat. Zo breng je je structuur letterlijk in beeld.
Sollicitatiegesprek en assessment
Een sollicitatiegesprek is voor veel mensen met ADHD spannend. Je wilt scherp blijven, maar tegelijkertijd authentiek overkomen. De sleutel ligt in je voorbereiding.
Schrijf vóór het gesprek 3 situaties op waarin jij goed hebt gepresteerd, elk gekoppeld aan een duidelijke structuur of methode. Bijvoorbeeld hoe je een chaotisch project overzichtelijk maakte met een bord of template. Die concrete voorbeelden geven richting aan het gesprek en houden je focus vast.
Ik werk met vaste focusmomenten en blok e-mail en overleg in specifieke tijden. Zo houd ik mijn aandacht bij wat echt belangrijk is.
Bij assessments kun je vragen om duidelijkheid in de opdracht:
Mag ik mijn stappen visueel uitwerken?
of
Mag ik een planningstabel gebruiken?
Dat laat niet alleen zien dat je georganiseerd werkt, maar ook dat je regie neemt over hoe je het beste presteert.
Je overtuigt niet door te bewijzen dat je ‘geen last hebt van ADHD’, maar door te tonen dat je weet wat werkt—en dat je dat professioneel toepast.
Openheid: wanneer, hoe en wat zeggen
Openheid is geen alles-of-niets. Gebruik het strategisch in fases:
- In een vroeg gesprek: meestal niet benoemen, en starten met je aanpak (“Ik werk blokken, stuur op resultaat, gebruik een visueel bord.”)
- In een inhoudelijk gesprek: selectief benoemen (“Ik werk met vaste routines — sprints, time-boxing — zodat ik snel stabiele kwaliteit lever.”)
- Bij het aanbod: concreet benoemen wat je nodig hebt (noise-arme plek, Kanban-bord)
Zo voorkom je dat openheid als een risico wordt gezien. Je presenteert het als onderdeel van je professionele commitment.
Praktische werkafspraken die structureel helpen
Je kunt niet alles oplossen, maar veel winst zit in het ontwerpen van je werkritme. Denk aan:
- Deep-workblokken: twee per dag, stilte, geen meetings
- Visuele taaksturing: Kanban, Scrum, WIP-limiet, duidelijke definitie van voltooid
- Korte feedbacklussen: dagelijkse check-ins van 5–10 minuten, wekelijkse demo’s met reviewchecklist
- Prikkeloptimalisatie: prikkelarme werkplek, thuiswerkdagen, noise-cancelling
- Deadline-architectuur: breng grote taken terug naar mini-deadlines
- Accountability-buddy: vaste sessies met collega, mentor of coach
Door je randvoorwaarden te verbinden aan je output creëer je duidelijkheid.
Veelgestelde vragen
Nee — je hebt het recht om het niet te delen. Kies pas openheid wanneer het functioneel is.
Nee — gezondheidsvragen zijn verboden, behalve in uitzonderingsgevallen bij specifieke functies.
Leg vast wat er gezegd is, vraag door naar redenen. Bij (vermoedens van) discriminatie kun je juridische stappen of complaintroutes verkennen.
Deep-workblokken, prikkelarme plek, visuele borden, WIP-limiet, korte check-ins en tijdgeblokkeerde taken.
Bronnen
- CBS — Verstrekking ADHD-middelen sinds 2006 verviervoudigd
cbs.nl - BMJ Open — Decision (not) to disclose mental health conditions or … (Bogaers et al., 2021)
bmjopen.bmj.com - PubMed — Web-based decision aid tool for disclosure of a mental health condition in the workplace (Stratton et al.)
pubmed - NJI / Cijfers over ADHD (Nederlands Jeugdinstituut)
nji.nl - Trimbos / Cijfers psychische gezondheid (NEMESIS etc.)
trimbos.nl - Stratton et al. — Co-Designing a Web-Based Decision Aid Tool for Employees
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
